فرصت‌های توریسم درمانی همیشگی نیست، باید سریع عمل کرد
گفت‌وگوی مدتورپرس با دکتر محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور درباره فرصت‌ها و موانع پیش‌روی صنعت مدیکال توریسم ایران
برای بررسی فرصت‌ها و موانع توسعه مدیکال توریسم ایران باید در نظر داشت که کشور ما همواره به شکل سنتی یک مقصد درمانی مطلوب برای بسیاری از بیماران خارجی کشورهای همسایه بوده است. مثلا هنوز هم بسیاری از بیماران کشورهای عراق، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس به کشور ما سفر می‌کنند.
اما دکتر محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با مدتورپرس تاکید دارد که نباید فکر کنیم این شرایط همیشه پابرجا باقی می‌ماند، زیرا اگر نتوانیم بازار گردشگری سلامت ایران را خیلی سریع ساماندهی کنیم، کشورهای همجوار ما همان بیماران خارجی را که به شکل سنتی به ایران مراجعه می‌کنند، جذب خواهند کرد.
مصلحی در ادامه به سایر چالش‌های پیش‌روی توسعه توریسم درمانی ایران اشاره می‌کند که در ادامه می‌خوانید.
وقتی از منظر آماری به توانمندی‌های درمانی ایران نگاه می‌کنیم، انتظار داریم که ایران با این سطح از توانایی در حوزه بهداشت و درمان بتواند حداقل همپای کشور ترکیه در صنعت گردشگری سلامت، درآمدزایی داشته باشد، اما در عمل می‌بینیم که چنین اتفاقی نمی‌افتد. شما گره کار را در کجا می‌دانید؟
ببینید گردشگری سلامت یکی از پردرآمدترین بخش‌های صنعت گردشگری است که ایران با توجه به نیروی انسانی مجرب و روش‌های تشخیصی و درمانی مطلوب می‌توانست در این صنعت، وضعیت بسیار بهتری حداقل در منطقه داشته باشد.
شما در نظر بگیرید مردم همان کشورهایی که فکر می‌کردیم همواره برای درمان به ایران مراجعه می‌کنند، حالا به نقطه‌ای رسیده‌اند که خودشان در صنعت گردشگری سلامت، ادعا دارند. نمونه بارز این قضیه، کشور جمهوری آذربایجان است.
دلایل بسیار متعددی وجود دارد که باعث شده است ایران نتواند جایگاه مطلوبی در صنعت گردشگری سلامت داشته باشد. یکی از عمده این دلایل، وضعیت کلی صنعت گردشگری ایران است. مباحث سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مختلفی بر میزان درآمدزایی صنعت گردشگری تاثیر مستقیم دارند که همین تاثیرات در صنعت گردشگری سلامت هم کاملا مصداق دارد و حتی دامنه این تاثیرات در صنعت توریسم درمانی، ویژه‌تر است.
مثلا تاثیری که بحث تحریم‌ها یا نوسان قیمت دلار بر صنعت گردشگری می‌گذارد، همان تاثیر نیز در سطحی ویژه‌تر در صنعت گردشگری سلامت اتفاق می‌افتد. اینها فقط گوشه‌ای از موانع توسعه مدیکال توریسم ایران است که موجب کاهش درآمدزایی ایران در این صنعت سودآور شده است.
اخیرا آیین‌نامه‌ای هم از سوی متولیان گردشگری سلامت برای توسعه مدیکال توریسم ایران، تدوین و ابلاغ شده است. تا چه حد این آیین‌نامه را کاربردی ارزیابی می‌کنید؟
اخیرا آیین‌نامه گردشگری سلامت، تصویب و ابلاغ شده، اما همین آیین‌نامه هم در مقام اجرا با کندی شدید مواجه است. با این وجود معتقدم که مشکلات گردشگری سلامت ایران، صرفا با این آیین‌نامه‌ها قابل حل نیست.
در وهله اول، گردشگری سلامت باید چند بخش را به شکل ویژه ببینید. مسائلی مثل تراولینگ، هتلینگ، حمل و نقل، بیمه درمانی، تبادل اطلاعات و جذب بیمار، همه از جمله مواردی است که باید در پکیج جذب بیمار خارجی دیده شود. متاسفانه این پارامترها در صنعت گردشگری سلامت ایران به درستی تعریف نشده؛ یعنی استانداردها، روابط و گردش کار در صنعت گردشگری سلامت ایران، همچنان تعریف نشده باقی مانده است.
همچنین هنوز درباره اینکه متولی صنعت گردشگری سلامت، چه نهادی است، اتفاق نظر وجود ندارد. شاهد هستیم سازمان‌های مختلف به جای آنکه برای پیشبرد گردشگری سلامت گامی بردارند، بیشتر دنبال این هستند که صنعت گردشگری سلامت و دستاوردهای احتمالی آن به نام آنها ثبت شود.
برای توسعه گردشگری سلامت، خیلی از کشورهای اطراف به درستی برنامه‌ریزی کرده‌اند و نبض بازار توریسم درمانی را در دست گرفته‌اند. یعنی همان کشورهایی که در حوزه‌های درمانی ادعایی نداشتند، حالا در صنعت گردشگری سلامت، خود را مدعی می‌دانند، ولی ما در این صنعت همچنان اندر خم یک کوچه هستیم.
بنابراین به نظرم موانع توسعه مدیکال توریسم ایران به طور کلی به دو بخش عمده تقسیم می‌شود. مانع اول، مشکلات عام کشور مثل تحریم است که به صنعت گردشگری سلامت هم رسوخ پیدا کرده است و مانع دوم، مشکلات خاص صنعت گردشگری سلامت است که بر اثر برنامه‌ریزی غلط در این حوزه به وجود آمده است.
مصلحی: اخیرا آیین‌نامه گردشگری سلامت، تصویب و ابلاغ شده، اما همین آیین‌نامه هم در مقام اجرا با کندی شدید مواجه است
به نظرتان چطور می‌توانیم حداقل در سطح منطقه به عنوان مقصد نخست گردشگران سلامت شناخته شویم؟
سازمان‌های متولی گردشگری سلامت مثل وزارت بهداشت، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت امور خارجه و سایر نهادهای مسئول در این حوزه باید چابک‌تر عمل کنند. این نکته بسیار مهم است که توجه داشته باشیم فرصت‌های بازار گردشگری سلامت در صورتی که کند عمل کنیم، به سرعت از دست می‌رود.
درواقع، فرصت‌های توریسم درمانی همیشگی نیست، باید سریع عمل کرد. یعنی ما نباید خیالمان بابت جذب گردشگران سلامت از کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و حتی افغانستان، راحت باشد. پیش‌بینی می‌کنم که در دو تا سه سال آینده، بازار گردشگری سلامت در این کشورها اشباع شود. به همین دلیل است که می‌گویم باید سریع‌تر عمل کنیم.
حتی در سال‌های آینده شاهد خواهیم بود که کشورهای قوی منطقه در صنعت توریسم درمانی، بجای آنکه فقط روی جذب بیمار خارجی از کشورهای همسایه ما تمرکز کنند، به سمتی پیش خواهند رفت که مراکز درمانی را در داخل خاک این کشورها راه‌اندازی کنند؛ یا حتی ممکن است بیماران را سطح‌بندی کنند و عده‌ای از بیماران خارجی را به کشورهای خودشان ارجاع دهند.
ارزاوری، اشتغال‌زایی، صدور فرهنگ و رونق بخشی به اقتصاد و گردشگری، بخش مهمی از فرصت‌های صنعت گردشگری سلامت است که خیلی از این فرصت‌ها را از دست داده‌ایم و برای جبران مافات، باید سریع‌تر عمل کنیم.
گفت‌وگو: امین جلالوند