آثار چندجانبه ممنوع شدن تبلیغات «اخذ ویزای تضمینی»
بر اساس دستور مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، از این پس هرگونه تبلیغ اخذ ویزای تضمینی، ممنوع است
تضمین‌های توخالی، وعده‌های فریبنده و در نهایت هم سر کیسه شدن مسافرانی که جز حسرت و زیان مالی، چیزی عایدشان نشده است. اینها تصاویر آشنایی است که هر روز در حال تکرار شدن است. این روزها برخی آژانس‌های گردشگری با انبوهی از تبلیغات اخذ ویزای تضمینی تلاش می‌کنند که هر طور شده، مسافر را به آژانس بکشانند و با او قرارداد ببندند.
به گزارش خبرگزاری گردشگری سلامت ایران، تبلیغات اخذ ویزای تضمینی برای کشورهای آمریکای شمالی و اروپای غربی، بسیار پررونق‌تر است و این تبلیغات نیز فقط به آژانس‌های گردشگری محدود نمی‌شود. با نگاهی گذرا به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانید انبوهی از تبلیغات اخذ ویزای تضمینی را ببینید که در این تبلیغات، ادعا می‌کنند که با سفارتخانه‌های خارجی در ارتباط هستند و می‌توانند بدون دردسر و به طور قطعی، ویزای مسافر را اخذ کنند.
با وجود آنکه اغلب این ادعاها خالی از حقیقت است، اما کم نیستند افرادی که در دام این کلاهبرداری‌ها می‌افتند و فریب این تبلیغات را می‌خورند. اغلب این مسافران مالباخته فقط زمانی به دروغ بودن این تبلیغات پی می‌برند که ویزای آنها رد می‌شود. با رد شدن ویزای کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، علاوه بر اینکه یک سابقه منفی در گذرنامه مسافر ثبت می‌شود، ضرر مالی چشمگیری هم متوجه مسافر خواهد شد.
حال در این شرایط، خبر امیدوارکننده این است که از این پس، تبلیغ اخذ ویزای تضمینی ممنوع است و جرم به حساب می‌آید. مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران با هشدار نسبت به سودجویی و برخی سوءاستفاده‌های مالی، تبلیغ برای اخذ ویزای تضمینی را غیرقانونی اعلام و آژانس‌های مسافرتی را از اقدام در این‌خصوص منع کرد.
ولی تیموری در نامه‌ای خطاب به روسای انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران و انجمن صنفی دفاتر سفر و گردشگری استان تهران و سایر دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری اعلام کرد: «با توجه به گزارش‌های واصله و همچنین تعدد شکایت‌های مطرح شده درباره تبلیغ و ارائه خدمات با عنوان «اخذ ویزای تضمینی»، بدین‌وسیله اعلام می‌دارد از آنجا که تعهد ویزای تضمینی کشورها از جمله کانادا، استرالیا و حوزه شنگن، «غیرقانونی» بوده و این امر صرفا با هدف سوء استفاده مالی توسط برخی افراد سودجو صورت می‌گیرد، لذا مقتضی است اطلاع‌رسانی مناسب به دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری تحت پوشش مبنی بر جلوگیری از هر گونه تبلیغ و اقدام به اخذ ویزا با عنوان تضمینی صورت گیرد تا از بروز مشکلات احتمالی اجتناب شود. بدیهی است در صورت وصول هرگونه گزارش یا شکایت با این موضوع، مراتب جهت اتخاذ تصمیم به کمیسیون فنی ارجاع خواهد شد.»
در آئین‌نامه مربوط به دفاتر خدمات مسافرتی مصوب هیات دولت در سال ۱۳۸۰، «اخذ ویزا» جزو فعالیت آژانس‌های گردشگری قید شده است. بر این اساس و با وجود تخلفات این بخش که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گاه به آن اذعان دارد، معاون گردشگری علت ضعف در برخورد با تخلفات این حوزه را خلا قانونی این مصوبه دانسته و گفته است: «تا زمانی که این آئین‌نامه اصلاح نشده، گرفتن این حق از آژانس‌های گردشگری، اقدامی غیرحقوقی است.»
همچنین او درباره برخی سودجویی‌ها در موضوع تبلیغ و اقدام برای اخذ ویزا، اظهار کرده بود: «در جریان نحوه کار آژانس‌هایی که ویزا را گران می‌فروشند هستم، آنها چون خودشان نمی‌توانند مستقیم از سفارتخانه‌ای ویزا دریافت کنند، ویزا را با واسطه و از طریق آژانس دیگری می‌خرند. این میان یکسری آژانس‌ها هم با سفارتخانه‌ها مستقیم در ارتباط هستند که بازار را با مشکل روبه‌رو کرده‌اند. اتفاقاً یکی از بحث‌های ما با وزارت خارجه درباره محدود شدن روابط برخی سفارتخانه‌ها با یکسری آژانس خاص بود. سفارتخانه‌ای داریم که فقط با یک آژانس کار می‌کند. از وزارت خارجه ایران پرسیدیم آیا از نظر حقوقی می‌توانیم جلو این کار را بگیریم که گفتند چون این در حوزه اختیار آن کشور است نمی‌توان اقدامی کرد، چون ویزا عملا در اختیار کشور صادرکننده است. برای همین تنها توصیه‌ای که می‌توانیم به مردم بکنیم این است که تا زمانی که آئین‌نامه اصلاح می‌شود، برای گرفتن ویزا فقط به یک آژانس مراجعه نکنند و بیشتر پرس‌وجو کنند.»
سرکیسه کردن مسافران از طریق دو سناریوی متفاوت
داستان تبلیغات اخذ ویزای تضمینی فقط در تهران و کلانشهرها اتفاق نمی‌افتد. حتی در شهرهای کوچک هم عده‌ای ادعا دارند که با برخی سفارتخانه‌ها روابط دوستانه دارند و می‌توانند با یک تماس تلفنی، ویزای مسافر را بگیرند.
حکمت مسئولی، مدیر یکی از آژانس‌های گردشگری تهران با اشاره به مشکلات پیش آمده از طریق تبلیغات اخذ ویزای تضمینی تاکید می‌کند: اول اینکه باید در نظر داشت که همه آژانس‌های گردشگری، چنین تبلیغاتی انجام نمی‌دهند و اتفاقا چنین تبلیغات دروغینی، وجهه و اعتبار سایر آژانس‌های گردشگری معتبر را هم زیر سوال خواهد برد. یعنی خود آژانس‌های معتبر هم نسبت به وجود این تبلیغات دروغین، شاکی هستند.
مسئولی توضیح می‌دهد: معمولا افرادی که تبلیغات ویزای تضمینی را منتشر می‌کنند، دو سناریوی متفاوت را در پیش می‌گیرند؛ به گونه‌ای که مسافر را معمولا با مدارک جعلی به سفارتخانه‌های خارجی می‌فرستند. حال اگر مسافر بتواند ویزایش را دریافت کند، آنها به دروغ می‌گویند که از طریق روابط آنها با سفارتخانه، مسافر توانسته است ویزا بگیرد و خیلی اوقات نیز چند برابر تعرفه‌های رسمی، پول از مسافر دریافت می‌کنند، اما اگر ویزای مسافر رد شود، آنها سناریوی دوم را پیش می‌گیرند، به این صورت که به مسافر می‌گویند حتما خودت در یک قسمت فرآیند صدور ویزا، خرابکاری کرده‌اید و یا در جریان مصاحبه ویزا، حرفی زده‌اید که نباید می‌زدید.
او ادامه می‌دهد: البته در این شرایط هم این آژانس‌های متخلف، چند درصد از مبلغ قرارداد را از مسافر دریافت می‌کنند. یعنی این آژانس‌های متخلف، چه مسافر ویزا بشود و چه نشود، در هر دو صورت به سود مالی می‌رسند. فقط این وسط، مسافر هم پولش را از دست می‌دهد و هم اعتبار پاسپورتش پایین می‌آید و برای سفرهای بعدی دچار مشکل می‌شود.
فقط ممنوعیت تبلیغات اخذ ویزای تضمینی کافی نیست
بسیاری از افرادی که به سمت تبلیغات اخذ ویزای تضمینی روی آورده‌اند، هیچ تخصص و تجربه‌ای در صنعت گردشگری ندارند و خیلی از آنها هم با هیچ آژانس گردشگری در ارتباط نیستند. به همین دلایل، ممنوعیت تبلیغات اخذ ویزای تضمینی باید ضمانت اجرا داشته باشد، طوری که بدون هیچ اغماضی با متخلفان در فضای مجازی و غیرمجازی برخورد شود.
محمد شجاعیان، فعال صنعت گردشگری که سال‌ها در حوزه تورگردانی سابقه دارد، از وجه دیگری به این ماجرا نگاه می‌کند و می‌گوید: فقط ممنوعیت تبلیغات اخذ ویزای تضمینی کافی نیست. یک آژانس گردشگری می‌تواند به طور علنی تبلیغ نکند، اما به مشتریانش وعده ویزای تضمینی بدهد. به همین دلیل ضرورت دارد که فعالیت آژانس‌های گردشگری با بازرسی‌های گسترده و مستمر، همراه باشد و با متخلفان برخورد قانونی شود.
شجاعیان یادآور می‌شود: رسانه‌ها نقش مهمی در جلوگیری از این کلاهبرداری‌ها دارند. رسانه‌ها با اطلاع‌رسانی گسترده باید مسافران را آگاه کنند که اخذ ویزا در حیطه اختیارات هیچ آژانس گردشگری نیست و فقط سفارتخانه‌ها در این زمینه، اختیار تام دارند. حتی مردم باید در جریان باشند که هر فرد یا آژانسی که از کلمه تضمینی استفاده کند، قطعا ریگی به کفش دارد و تبلیغاتش واقعی نیست.
حال باید دید آیا در نهایت این دستورالعمل می‌تواند به کاهش تبلیغات اخذ ویزای تضمینی کمک کند یا اینکه زور آژانس‌های متخلف بر دستورالعمل‌های قانونی می‌چربد؟
مطالب مرتبط:
گزارش: امین جلالوند