آنکولوژی ایران: قدرتمند در درمان سرطان؛ ضعیف در جذب توریست سلامت
گفت‌وگوی مدتورپرس با دکتر علی یعقوبی جویباری، آنکولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
بیماری سرطان به سومین عامل مرگ و میر ایرانی‌ها تبدیل شده است و در جهان نیز آمار ابتلا به این بیماری صعب‌العلاج و مرگ‌های ناشی از آن مدام در حال افزایش است؛ به طوری که بر اساس تحقیقات آژانس بین‌المللی مطالعات سرطان، بیش از ۹ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ میلادی به دلیل ابتلا به سرطان فوت شده‌اند. بنابراین نیاز به درمان سرطان به طور مداوم در حال افزایش است و به همین دلیل کشور ما با توجه به توانمندی‌های درمانی بالایی که دارد، می‌تواند با تمرکز بر جذب گردشگر سلامت در حوزه آنکولوژی به ارائه خدمات استاندارد به بیماران خارجی بپردازد.
سرطان شناسی یا آنکولوژی، یک شاخه تخصصی در پزشکی است که تشخیص بیماری، درمان سرطان و پیگیری وضعیت بیمار در زمره مسئولیت‌های یک متخصص آنکولوژی است.
دکتر علی یعقوبی جویباری، آنکولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفت‌وگو با مدتورپرس به توانمندی‌های بالای ایران در حوزه درمان سرطان اشاره دارد و در ادامه از موانع توسعه گردشگری سلامت در حوزه آنکولوژی یاد می‌کند که مشروح این گفت‌وگو در پی می‌آید.
کشور ما از نظر دانش آنکولوژی در چه جایگاهی در جهان قرار دارد و برای جذب گردشگر سلامت در این حوزه درمانی باید چه اقداماتی انجام بشود؟
ما برنامه‌ای جامع و تدوین شده برای توسعه گردشگری سلامت نداریم. در طی سال‌های اخیر شاهد هستیم که دانش پزشکی ما در سطح منطقه در جایگاه نخست قرار گرفته است و از نظر خدمات درمانی هم که به بیماران ارائه می‌دهیم، کیفیت این خدمات با سطح استانداردهای جهانی برابری می‌کند، اما ما برنامه‌ای مشخص و سیاستگذاری تدوین شده‌ای در این حوزه نداریم.
چون سیاستگذاری مشخصی برای توسعه توریسم درمانی نداریم، در نتیجه هیچ نقشه و هدف مشخصی را هم در حوزه گردشگری سلامت دنبال نمی‌کنیم. مثلا نمی‌دانیم که باید چه سیاست‌های مشخصی را دنبال کنیم تا بتوانیم گردشگران سلامت را از کشورهای همسایه جذب کنیم.
در حوزه آنکولوژی نیز از نظر دستگاه‌های رادیوتراپی و پروتکل‌های درمانی، در شرایطی قرار داریم که مراجعه درمانی به کشور ما برای بسیاری از بیماران خارجی بسیار جذاب است، زیرا ما کاملا مطابق با علم روز به درمان بیماران مبتلا به سرطان می‌پردازیم و پروتکل‌های درمانی استانداردی در این حوزه داریم.
حتی در برخی حوزه‌های آنکولوژی از کشورهای اروپایی هم جلوتر هستیم، طوری که هیچ کمبود درمانی در حوزه آنکولوژی نداریم. فقط نکته مهم اینجاست که ما خیلی اوقات نمی‌دانیم توریست سلامت که وارد ایران می‌شود، باید کجا ساکن شود، چه نیازهایی دارد و آژانس‌هایی مخصوص این صنعت نیز تعریف نشده است.
با اینستاگرام مدتورپرس همراه باشید.
با چه برنامه‌های میان مدت و بلندمدتی می‌توانیم این موانع پیش‌روی توسعه توریسم درمانی در حوزه آنکولوژی را از پیش‌رو برداریم؟
در نظر بگیرید در یک دوره زمانی ما در کشورمان دستگاه «پت اسکن» برای انجام تصویربرداری پزشکی هسته‌ای در اختیار نداشتیم. در این شرایط برخی شرکت‌های ترکیه‌ای در کشور ما نمایندگی داشتند و بیمار ایرانی را از تهرن تا آن مرکز درمانی در ترکیه راهنمایی می‌کردند و از آنجا هم بیمار را به تهران برمی‌گرداندند. بیمار ایرانی هم راضی بود و چند برابر تعرفه‌ها، هزینه «پت اسکن» را پرداخت می‌کرد.
بیمار ایرانی از همان روز اول می‌دانست که قرار است در چه مسیری حرکت کند و کاملا رضایت داشت، اما ما چنین سیستم و برنامه‌ریزی در کشورمان نداریم. شرکت‌ها و آژانس‌های متخصص در حوزه گردشگری سلامت تعریف نشده است.
همچنین در حوزه آنکولوژی شاهد هستیم که بسیاری از مترجمان زبان ارمنی و عربی، ارگانیسم صنعت گردشگری سلامت را هدایت می‌کنند، در حالی که همه این وظایف باید از سوی شرکت‌های تسهیلگر و متخصص در حوزه توریسم درمانی انجام شود و تمرکز بر جذب گردشگر سلامت در حوزه آنکولوژی باید از سوی این شرکت‌ها پی گرفته شود.
یعنی به‌جای اینکه یک ساختار مشخص برای جذب گردشگر سلامت داشته باشیم، مترجمان در این حوزه جولان می‌دهند. گاهی می بینیم که برخی مترجمان با تعدادی از پزشکان و مراکز درمانی رابطه برقرار می‌کنند و در ازای دریافت پورسانت، توریست سلامت را به این مراکز هدایت می‌کنند.
در حالی که اگر یک بیمار خارجی خودش بخواهد به ایران بیاید، نمی‌داند که باید به کدام آژانس یا شرکت توریسم درمانی مراجعه کند، نمی‌داند که کدام مرکز درمانی از کیفیت بهتری برخوردار است و در نتیجه نمی‌توانیم از ظرفیت بالای بخش خصوصی در مسیر جذب توریست درمانی در حوزه آنکولوژی و سایر حوزه‌های درمانی بهره ببریم.
بخصوص با توجه به نرخ ارز، هزینه درمان در ایران برای بیماران خارجی بسیار ارزان تمام می‌شود. درواقع بیمار خارجی هیچ مشکلی با پرداخت هزینه‌های درمانی در ایران ندارد، بلکه بیشتر برای آنها نبود ساختار منظم و تعریف شده برای جذب گردشگر سلامت، اذیت کننده است.
با توجه به جذابیت‌های معنوی و درمانی در ایران نیز خیلی از بیماران خارجی دوست دارند که به ایران بیایند، اما نمی‌دانند که به کجا مراجعه کنند. برخی مترجمان از این موقعیت بهره می‌برند، اما خود ساختار درمانی کشور نمی‌تواند از این پتانسیل بالا استفاده کند و در این حوزه، سرمایه‌گذاری جدی انجام نمی‌شود.
بنابراین رفع موانع پیش روی توسعه توریسم درمانی در حوزه آنکولوژی و سایر حوزه‌های درمانی، رفع اینگونه مشکلات و اصلاح ساختارهای توریسم درمانی ایران است.
اگر بخواهیم فقط در حوزه آنکولوژی و رابطه آن با گردشگری سلامت صحبت کنیم، آیا واقعا این توان و ظرفیت در ایران وجود دارد که یک بیمار خارجی مبتلا به سرطان به ایران بیاید و از خدمات باکیفیت درمانی و مطابق با استانداردهای روز جهان برخوردار شود؟
رادیوتراپی، شیمی درمانی و جراحی سرطان، سه بخش اصلی در حوزه آنکولوژی است. واقعیت این است که ما در این حوزه‌های درمانی، پیشرفت بسیار زیادی داشته‌ایم.
تقریبا هیچ جراحی سرطانی در کشور وجود ندارد که ما نتوانیم آن را انجام بدهیم. برخی جراحی‌های بسیار پیچیده سرطان که فقط در یک سری کشورهای محدود انجام می‌شود، در مراکز جامع درمان سرطان ایران انجام می‌شود.
آخرین تکنولوژی‌های رادیوتراپی را در اختیار داریم و از آنها بهره می‌بریم. همچنین از نظر پروتکل‌های شیمی درمانی نیز از استاندارد جهانی برخوردار هستیم.
به واسطه همین پیشرفت‌ها می‌توانیم بگوییم که اگر یک بیمار ساکن کشورهای همسایه بخواهد از خدمات آنکولوژی در کشورهای اروپایی بهره ببرد و حتی اگر جراح دست چندم این کشورها هم بخواهد آن بیمار را درمان کند، باز هم باید چهار تا پنج برابر، هزینه بیشتری نسبت به هزینه درمان در ایران بپردازد.
از آن جا که خیلی از کشورهای اطراف ایران از نظر دانش نیروی انسانی و تجهیزات در حوزه آنکولوژی، توانایی ایران را ندارند، می‌توانیم با کمی سیاستگذاری، تبلیغات و تعریف شرکت‌های متخصص در گردشگری سلامت، این پیغام را به کشورهای همسایه برسانیم که مثلا بدانند ما آخرین تکنولوژی‌های رادیوتراپی را در جهان داریم و از این مسیر و با تمرکز بر جذب گردشگر سلامت در حوزه آنکولوژی به درآمدزایی مطلوبی در این حوزه برسیم.
اگر ایران در چنین سطح بالایی از توانمندی در حوزه درمان سرطان قرار دارد، پس چرا درمان در کشور ترکیه برای بسیاری از بیماران خارجی کشورهای همسایه تا این حد جذاب است؟
چون وقتی بیمار وارد کشور ترکیه می‌شود، ساختار گردشگری سلامت در این کشور کاملا مشخص است، مریض می‌داند که دقیقا باید به چه مرکزی برود. خیلی از شبکه‌های تلویزیونی هم تبلیغات مراکز درمانی ترکیه را انجام می‌دهند.
گاهی هم برخی مراکز درمانی ترکیه خودشان را به یک شرکت آمریکایی یا اروپایی وصل می‌کنند و به همین واسطه، تبلیغات وسیع انجام می‌دهند. همین تبلیغات وسیع باعث می‌شود که بیمار خارجی فکر کند در ترکیه چه خبر است، در حالی که ما چنین رویکرد تبلیغی نداریم.
ما در حوزه جراحی سرطان، رادیوتراپی و شیمی درمانی می‌توانیم بهترین خدمات را به بیماران ارائه دهیم، ولی در زمینه تبلیغات و معرفی توانمندی‌هایمان خیلی ضعیف عمل می‌کنیم.
البته این مشکل هم فقط در حوزه آنکولوژی نیست. در سایر حوزه‌های درمانی نیز تبلیغات ما برای نمایش توانمندی‌هایمان، بسیار ضعیف است. یک بخش از مشکل این است که ما سیاستگذاری تبلیغاتی درستی در گردشگری سلامت نداریم و سیاستگذاری تولیت نظام سلامت در حوزه توریسم درمانی نیز ضعیف است. همچنین ساختار اداری کشور نیز در برخی حوزه‌ها، ساختار روانی نیست.
برای رفع این مشکلات نیاز است که شرکت‌های تسهیلگر در حوزه گردشگری سلامت تعریف شوند، در این حوزه تبلیغات هدفمند داشته باشیم و همچنین نیاز است که این شرکت‌ها در کشورهای همسایه نیز نمایندگی داشته باشند تا بتوانیم در سطح گسترده‌تری به جذب گردشگر سلامت در حوزه آنکولوژی روی بیاوریم.
گفت‌وگو: امین جلالوند