نگاه آسیب‌شناسانه دکتر محمد رازی به جایگاه درمان‌های ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت
نگاهی به فراوانی تقاضای بیماران خارجی برای درمان‌های گوناگون در ایران این فرضیه را در ذهن شکل می‌دهد که در تقاضای انواع درمان از سوی بیماران خارجی نسبت یکسان یا حتی نزدیک میان تخصص‌های مختلف ندارد. برای مثال اگر بیماران زیادی برای درمان بیماری‌های قلبی به ایران سفر می‌کنند، ولی درخواست آنان برای برخی درمان‌ها مانند ارتوپدی پایین است و ارائه خدمات به بیماران بین‌الملل در برخی رشته‌ها رشد نکرده است.
این توزیع نامتوازن و تمرکز بر برخی رشته‌های درمانی معنایی دوگانه دارد. از سویی تمرکز انرژی بر چند رشته خاص می‌تواند کاری هوشمندانه باشد و از سویی نشان دهد که هنوز اندرخم یک کوچه‌ایم و نتوانسته‌ایم بسته درمانی کاملی ارائه دهیم. دکتر محمد رازی نگاهی آسیب‌شناسانه و منتقدانه به صنعت گردشگری سلامت کشور دارد و رشد آن را در راهکارهای کلان می‌بیند. او جراح ارتوپدی و متخصص آسیب‌های ورزشی و رییس انجمن آرتروسکوپی ایران است.
آقای دکتر در ابتدا چشم‌اندازی از جایگاه رشته ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت کشور بیان کنید.
قبل از تبیین جایگاه ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت باید تاکید کنم تخصص ارتوپدی یکی از تخصص‌هایی است که نیازمند پزشک پرتلاش، پرطاقت و باسواد است. یک ارتوپد خوب شدن، سال‌ها زمان می‌برد. متخصص ارتوپد دارای مسئولیت زیاد و درآمد کم است. استرس و تنش روانی در این رشته بالاست و افراد زیادی که در اثر تصادف و درگیری دچار مشکل شده‌اند، در بیمارستان با این پزشکان درگیر می‌شوند. در سال‌های گذشته پذیرش تخصص ارتوپدی فقط از رتبه‌های بالا انجام می‌شد ولی در سال‌های اخیر و در یک سیستم پزشکی و مدیریتی بیمار، رتبه‌های ضعیف نیز به این رشته راه‌یافته‌اند.
با این شرایط در سال‌های آینده با افت کیفی درمان مواجه می‌شویم. پس چگونه می‌توانیم منتظر جذب بیماران خارجی باشیم! بنابراین حفظ کیفیت درمان برای اینکه گردشگری سلامت صنعتی پایدار باشد، الزامی است. از طرفی نرخ درمان دست‌کم در بخش ارتوپدی بسیار گران است. مثلا اگر کسی نیاز به پروتز داشته باشد، باید به وزارت بهداشت برود، مجوز بگیرد، جنس را از گمرک ترخیص کند و پولی به دکتر بدهد تا بیمار جراحی شود. پس یک جنس مثلا یک میلیون تومانی، ۴ میلیون تومان برای بیمار هزینه دارد و همه آن را به گردن تحریم می‌اندازند. ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت فعلا با چنین معضلی روبه رو است.
اگر بیماران دلار به کشور می‌آورند، این اجناس هم به دلار از خارج خریداری می‌شود. به همین دلیل بیماران عمانی دسته دسته به هند می‌روند و یک جراحی ارتوپدی ۸ هزار دلاری ایران را با ۲ هزار دلار انجام می‌دهند و برنامه‌های گردشی خوبی هم در کنار آن دارند. قیمت‌های بالای ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت یکی از مهم‌ترین چالش‌های این رشته است. من در کشور خودمان و در مطب و بیمارستانی که کار می‌کنم، بسیار کم با مراجعه بیمار خارجی مواجه می‌شوم. شاید در سال به ۵ بیمار هم نرسد. در صورت اصلاح این وضعیت می‌توان در این شاخه برای جذب بیشتر گردشگر کوشید.
شما این تعداد از بیمارانی که از کشورهای منطقه برای درمان به ایران می‌آیند، یک موج موقت می‌دانید؟
من از آمار و برنامه‌ها چندان اطلاعی ندارم. ولی در یک مقطعی بیمار عراقی را به کشور می‌آوردند و او را با سوبسید درمان می‌کردند تا بگویند ما گردشگر درمانی داریم. این بیمارانی که به کشور می‌آیند اغلب در یک سیستم سالم وارد فرایند درمان نمی‌شوند. ایران در پزشکی قوی است ولی مساله این است که بیمار خارجی به مطب بهترین پزشکان هدایت نمی‌شود. دلالان آن‌ها را نزد پزشکانی می‌برند که پورسانت می‌دهند. در یک دوره آمبولانس‌ها در تهران مریض را به بیمارستان می‌فروختند. الان این اتفاق درباره توریست‌ها رخ می‌دهد. دلالان بیمار را نزد پزشک می‌برند و از پزشک یا مرکز درمانی سهم خود را مطالبه می‌کنند در صورتی که جداگانه از بیمار هم پول گرفته‌اند تا مترجم و راهنمای او باشد. در این میان کسانی هستند که می‌خواهند کار درست و موثری انجام دهند، ولی کار سختی در پیش دارند. بنابراین نمی‌توانیم این تعداد بیمار خارجی را به پای صنعت گردشگری سلامت بگذاریم.
بیماران عمانی دسته دسته به هند می‌روند و یک جراحی ارتوپدی ۸ هزار دلاری ایران را با ۲ هزار دلار انجام می‌دهند و برنامه‌های گردشی خوبی هم در کنار آن دارند. قیمت‌های بالای ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت یکی از مهم‌ترین چالش‌های این رشته است.
در چنین شرایطی، برای این که بیمار در یک سیستم سالم وارد فرایند درمان شود، آیا تسهیلگران باید ورود کنند؟
اگر توریست با هماهنگی یک شرکت وارد شود، شرکت یا ارگان مربوطه او را از فرودگاه به هتل می‌رساند و خدمات او را بر عهده دارد. ولی بسیاری از آن‌ها پس از ورود، با مترو و تاکسی جابجا می‌شوند. این افراد از کجا باید بدانند که سوار کدام خودرو یا تاکسی شود که ۱۰ هزار تومان را ۴۰ هزار تومان نگیرد. در کشورهای توریستی، راننده تاکسی باید تخصص و مهارت ارتباطی داشته باشد. در بخش درمان نیز باید وظایف هر یک از ارگان‌ها و مراکز درمانی روشن و تعرفه‌ها شفاف باشد تا چند برابر نرخ درمان از بیمار دریافت نشود. اختلاف تعرفه بیمار ایرانی و خارجی نباید زیاد باشد.
مهم‌تر از همه این است که طیفی از کسانی که برای درمان سفر می‌کنند، بیماران صعب‌العلاج هستند و هزینه زیادی را برای سفر، اقامت و درمان متحمل می‌شوند. باید سیستمی پیش‌بینی و اجرا شود که بیماران پیش از سفر ویزیت شوند و اگر درمان شدنی هستند، کارهای سفر آن‌ها انجام شود. ممکن است بیمار در یک مسیر معیوب به پزشکانی مراجعه کند که یک جراحی بی‌فایده هم روی او انجام دهند و بیمار یا بمیرد یا وضعیت او وخیم‌تر شود. یعنی کارهای بی‌فایده‌ای که تنها برای منفعت انجام شود. انتخاب مریض موضوع بسیار مهمی است. باید تیمی در آنجا بیمار را ببینند، سپس به آن‌ها نوبت بدهند و بیمار با برنامه قبلی سفر کند. باید برای رشد درست این صنعت در کشورهای هدف پایگاه بزنیم و برادری‌مان را به آنان ثابت کنیم.
در یک دوره آمبولانس‌ها در تهران مریض را به بیمارستان می‌فروختند. الان این اتفاق درباره توریست‌ها رخ می‌دهد. دلالان بیمار را نزد پزشک می‌برند و از پزشک یا مرکز درمانی سهم خود را مطالبه می‌کنند در صورتی که جداگانه از بیمار هم پول گرفته‌اند تا مترجم و راهنمای او باشد.
تمرکز شما در ارتوپدی، درمان و جراحی آسیب‌های ورزشی است. در این مورد خاص، آیا می‌توانیم مقصدی جذاب برای ورزشکاران آسیب‌دیده خارجی باشیم؟ آیا می‌توان وضعیت ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت را ارتقا بخشید؟
من خوشبین نیستم. ما اگر بتوانیم ورزشکاران خودمان را خوب درمان کنیم تا برای درمان و جراحی به قطر نروند، می‌توانیم ورزشکار خارجی هم جذب کنیم. ابتدا باید سیستم درمانی کشورمان درست شود. برای بهبود وضعیت ارتوپدی در صنعت گردشگری سلامت ابتدا باید وضعیت آن را در نظام سلامت خودمان بهبود ببخشیم.
چیزهایی که باید درست شوند، دقیقا چه هستند؟
در کشور هر نهاد و وزارتخانه به صورت ملوک‌طوایفی اداره می‌شود. ما از فقدان یک نظارت قوی و متمرکز رنج می‌بریم. مشکل عدم نظارت را داریم. در ورود تجهیزات به کشور، بی‌نظمی و منفعت‌طلبی از تحریم بیشتر اثر دارد و هر نهادی به فکر خویش است. در بیمارستان دولتی پروتز نیست و این ربطی به تحریم ندارد. بیمارستان پول شرکت‌ها را نمی‌دهد، بیمه‌ها پول بیمارستان را نمی‌دهند، در نتیجه فرایند درمان در این بیمارستان‌ها فلج است. یک راهکار برای سرویس‌دهی درست به بیماران خارجی این است که مراکز درمانی ویژه این بیماران تاسیس شود و بر کیفیت درمان آن‌ها نظارت شود. چون کیفیت درمان با حیثیت پزشکی و درمانی کشور پیوند خورده است.
در بخش درمان نیز باید وظایف هر یک از ارگان‌ها و مراکز درمانی روشن و تعرفه‌ها شفاف باشد تا چند برابر نرخ درمان از بیمار دریافت نشود. اختلاف تعرفه بیمار ایرانی و خارجی نباید زیاد باشد.
گفت و گو با دکتر رازی، متخصص جراحی استخوان و مفاصل، پیرامون جایگاه ارتوپدی در توسعه گردشگری سلامت/عکس:شایان جوان
ولی در یک نگاه کلان‌تر، آنچه درباره آن صحبت می‌کنیم، “صنعت گردشگری پزشکی” نام دارد. ما جلوتر از گردشگری پزشکی، گردشگری تاریخی با سابقه چندهزار ساله با جاذبه‌هایی مانند تخت‌جمشید، اصفهان، پاسارگاد و غیره را داریم که برای جذب گردشگر عناصر قوی‌تری هستند. اگر این مکان‌ها در جذب گردشگر خیلی موفق هستند، پزشکی هم می‌تواند موفق شود.
رشد شاخه‌های مختلف گردشگری به هم پیوسته است و کشورهای موفق در گردشگری درمانی، کلا در صنعت توریسم موفق هستند و اقتصاد گردشگری آنان قوی است. حتی نه تنها توریسم، که کل صنایع و خدمات به هم پیوسته هستند. مطمئن باشید اگر خودروساز خودرویی را با حقه‌بازی تولید و صادر می‌کند و چند هزار خودروی صادر کشور مرجوع شود، پزشک نیز با حقه‌بازی یک بیمار خارجی را که نیاز به جراحی ندارد، جراحی می‌کند!
یک راهکار برای سرویس‌دهی درست به بیماران خارجی این است که مراکز درمانی ویژه این بیماران تاسیس شود و بر کیفیت درمان آن‌ها نظارت شود. چون کیفیت درمان با حیثیت پزشکی و درمانی کشور پیوند خورده است.
برای عبور از این وضعیتی که شرح دادید چه کشورهایی را می‌توانیم به عنوان الگوی گردشگری پزشکی خودمان انتخاب کنیم؟
کشورهای موفق تایلند و هند هستند. چون کل سیستم و صنعت توریسم آن‌ها درست کار می‌کند. در ترکیه نیز صنایع پیوسته با هم و درست کار می‌کنند. در این کشور سرویس‌دهی خدمات جاده‌ای مانند بهترین مراکز خدماتی استانبول است. توریسم در بستر امنیت رشد می‌کند. الان تبلیغات جهانی بر علیه ایران زیاد است. این موضوع در یکی دو دهه آینده خود را بیشتر در صنعت توریسم نشان می‌دهد. پس باید برای خنثی کردن این جریان‌ها برنامه‌ریزی درست و علمی داشته باشیم.
نظرات بسته شده است.