مراکز رشد فناوری در حال تکامل هستند
گفت‌وگو با سیدعلی‌اصغر ترابی، کارشناس مرکز رشد فناوری رازی و از فعالان زیست‌فناوری کشور در حاشیه رویداد ایران‌بایو
جمیله گنجعلیخانی‌زاده |سومین کنگره و نمایشگاه بزرگ محصولات زیست‌پزشکی و صنایع وابسته (ایران‌بایو) ۱۷ تا ۱۹ خردادماه توسط انجمن «تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی ایران» در راستای معرفی توانمندی و ظرفیت‌های فعالان این صنعت، فراهم‌کردن فضای تبادل اطلاعات و ارائه آخرین دستاوردهای زیست‌فناوری کشور در محل هتل المپیک تهران برگزار شد. ایجاد حلقه ارتباطی و افزایش هم‌افزایی میان پژوهشگران، متخصصان و فعالان زیست‌فناوری، زیست‌پزشکی و صنایع وابسته، ارائه آخرین دستاوردهای علمی، تحقیقاتی و صنعتی، ایجاد ارتباط پژوهش و تحقیقات علمی با جریان روز صنعت، حمایت از صنایع تولیدی داخلی و گسترش بازار، افزایش فرصت‌های صادراتی، ایجاد بستر مناسب برای شبکه‌سازی و فراهم‌آوردن فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان از جمله اهدافی است که برگزارکنندگان این رویداد برشمرده‌اند. برپایی تورهای دانشجویی، بازدید از شرکت‌های حاضر در نمایشگاه و معرفی طرح‌های حمایتی از ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه از جمله مواردی بود که بازدید دانشجویان و استادان دانشگاهی را از این نمایشگاه افزایش داده بود. در ادامه توصیفی از فضای فعالیت مرکز رشد فناوری رازی، چالش‌ها و فرصت‌های فضای اکوسیستم زیست‌فناوری کشور و نیز دستاوردهای کنگره‌ی ایران‌بایو را از نقطه‌نظر سیدعلی‌اصغر ترابی، کارشناس مرکز رشد فناوری رازی می‌خوانید:
——-
سیدعلی‌اصغر ترابی، کارشناس مرکز رشد فناوری رازی:
مرکز «رشد فناوری رازی» از سال ۱۳۹۲ توسط مؤسسه «تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی» با مجوز وزارت بهداشت راه‌اندازی شده است. این مرکز از فناوری‌هایی حمایت می‌کند که مورد نیاز مؤسسه رازی است. از جمله فناوری‌های مورد حمایت این مرکز می‌توان به واکسن‌های انسانی و دامی، واکسن‌های طیور و آبزیان، انواع فرآورده‌های بیولوژیک، انواع کیت‌های تشخیصی اعم از سرولوژی، مولکولی و… اشاره کرد. همچنین تولید مواد اولیه واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک و تجهیزات و خدمات تخصصی آزمایشگاهی از دیگر فناوری‌های مورد حمایت این مجموعه است.
استقبال از سومین نمایشگاه «ایران‌بایو» نسبت به سال‌های گذشته بهتر بود. در چنین رویدادهایی صاحبان دانش و فعالان این حوزه بیشتر با هم و حوزه‌های فعالیت یکدیگر آشنا می‌شوند. افرادی هم که می‌توان آنها را جامعه هدف در نظر گرفت، با حضور در این نمایشگاه از نزدیک با فعالیت‌های شرکت‌های حاضر آشنا می‌شوند. طی همین نمایشگاه ما مراجعانی داشتیم که صاحب ایده بودند.
به‌صورت کلی اما روال کار مرکز رشد رازی به این صورت است که اگر کسی ایده‌ای مرتبط با حوزه کاری مجموعه داشته باشد، می‌تواند از طریق سایت مؤسسه فرم پذیرش را پر کرده و برای مرکز ارسال کند. پس از بررسی اولیه، ایده در کمیته ارزیابی و شورای مرکز رشد طرح می‌شود. پس از تأیید استقرار فناوران واجد شرایط، تیم‌ها می‌توانند در این مرکز استقرار پیدا کرده و کار خود را آغاز کنند. آنجا فضایی برای کار در اختیار فناوران قرار می‌گیرد و دوره مقدماتی شروع می‌شود. طی این دوره به آن ایده کمک می‌کنیم تا به یک نمونه آزمایشگاهی یا فرآورده تجاری تبدیل شود. در طول استقرار نیز تیم‌ها ارزیابی می‌شوند و همچنین امکاناتی از جمله آموزش و آزمایشگاه در اختیار آنها قرار می‌گیرد تا بتوانند به یک واحد فناور تبدیل شوند.
همچنین اگر تیم‌ها به حمایت‌های بیشتر مالی نیاز داشته باشند، به صندوق‌های توسعه فناوری و شکوفایی معرفی می‌شوند. شاید مهم‌ترین چالش تیم‌های فناوری این حوزه را بتوان موضوع جذب سرمایه عنوان کرد. پروژه‌ها در حوزه سلامت مانند ساخت واکسن بسیار هزینه‌بر هستند. ما این مشکل را در روند کار تیم‌ها داریم که صاحبان ایده پیش‌بینی می‌کنند کار را با فلان هزینه به اتمام برسانند، اما در روند انجام پروژه قیمت‌ها چنان افزایش می‌یابد که دیگر تیم نمی‌تواند فعالیت کند و پروژه متوقف می‌شود و به نتیجه نمی‌رسد. راه‌حل مقابله با چنین اتفاقاتی همین صندوق‌های شکوفایی و نوآوری است که باید سرمایه‌های بیشتری را به این بخش اختصاص دهند.
اکوسیستم نوآوری حوزه سلامت در ایران پدیده جدیدی است و به هر حال مشکلاتی در آن وجود دارد که به‌تدریج در حال مرتفع‌شدن هستند. ساختار مراکز رشد دارای یک حالت تکاملی است و به‌تدریج مشخص می‌شود کدام بخش‌ها برای تسهیل امور، به اصلاح نیاز دارند.
از نمونه‌های موفق تولید دانش‌بنیان در مرکز رشد فناوری می‌توان به «لیوفیلیزاتور صنعتی» و «اولتراسانتریفیوژ» اشاره کرد. برای مثال لیوفیلیزاتور صنعتی یک هسته فناوری بود که در حال حاضر به یک شرکت موفق دانش‌بنیان تبدیل شده که این محصول را تولید و علاوه بر ارائه به بازار داخلی آن را صادر نیز می‌کند.
در حوزه زیست‌فناوری، تعداد کسانی که ایده دارند، کم هستند و شاید در سال به تعداد انگشت‌های دست هم نرسند. همچنین پروژه‌هایی که در این حوزه تعریف می‌شود، زمان‌بر و هزینه‌بر است. شاید یک ایده دو الی سه سال زمان ببرد تا به نتیجه برسد. در نخستین رویداد استارتاپی که آذرماه سال گذشته برای مرکز رشد رازی برگزار کردیم، حدود ۱۰ فناور شرکت کرده بودند. از این تعداد چهار ایده که اسناد کاملی داشتند، توسط مرکز انتخاب شده و در حال حاضر مسیر استقرار در مرکز رشد را طی می‌کنند.
اکوسیستم نوآوری حوزه سلامت در ایران پدیده جدیدی است و به هر حال مشکلاتی در آن وجود دارد که به‌تدریج در حال مرتفع‌شدن هستند. ساختار مراکز رشد دارای یک حالت تکاملی است و به‌تدریج مشخص می‌شود کدام بخش‌ها برای تسهیل امور، به اصلاح نیاز دارند. در سال‌های گذشته بسیاری از افراد ایده‌هایی داشتند که در نهایت در ذهن‌شان باقی می‌ماند و بسیاری از آنها از بین می‌رفت، اما در حال حاضر با گسترش مراکز رشد و استارتاپ‌ها حداقل۵۰ درصد افرادی که ایده دارند، به این مراکز می‌آیند و برخی از این ایده‌ها تحقق پیدا می‌کند. حتی اگر تحقق پیدا نکند هم به هر حال مسیری را می‌پیماید و می‌تواند به ایده‌های دیگر کمک کند. اکثر ایده‌هایی که در این حوزه مطرح می‌شوند، در صورتی که بتوانند به مرحله تجاری‌سازی برسند، ثروت‌زا هستند و می‌توانند به اقتصاد کشور کمک کنند.
مطالب مرتبط: