نقش پررنگ ماماها در توسعه گردشگری زایمان
کمبود ۹ هزار ماما در کشور و جدی نگرفتن نقش ماماها در نظام سلامت را می‌توان از مهم‌ترین موانع توسعه گردشگری زایمان در ایران دانست
نقش ماماها در گردشگری زایمان را باید نقشی بسیار تعیین کننده دانست. با توجه به توانایی‌های ایران در این شاخه پرسود گردشگری، ماماها می‌توانند به عنوان یک عضو بسیار اثرگذار در کادر درمان، نقشی جدی در توسعه گردشگری زایمان داشته باشند، اما در کشور ما نقش ماماها در گردشگری زایمان چندان جدی گرفته نشده است و در عین حال با کمبود جدی ماما در کشور نیز روبرو هستیم.
به گزارش خبرگزاری گردشگری سلامت ایران، کشور ما در حوزه گردشگری زایمان، پتانسیل‌های قدرتمندی برای ارزآوری دارد که بخش زیادی از این ارزآوری به عملکرد ماماها برمی‌گردد.
بر اساس آخرین آمارها، میزان میرگ و میر مادران باردار در ایران، کمتر از ۲۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار زایمان است و از هر ۱۰۰۰ مورد زایمان نیز ۱۰ نوزاد فوت می‌شوند. این آمارها نشان می‌دهد که وضعیت مرگ و میر مادران باردار و نوزادان در ایران در مقایسه با اغلب کشورهای منطقه، بسیار پایین است و درواقع ایران در طول چند دهه اخیر توانسته است که در حوزه سلامت مادران باردار و نوزادان، گام‌های بزرگی بردارد.
بی گمان، ماماها در دستیابی ایران به چنین موفقیت‌های درمانی، نقش پررنگی داشته‌اند. در همه جای دنیا، بدون حضور ماماهای مجرب نمی‌توان خدمات درمانی باکیفیتی را برای حفظ سلامت مادران باردار ارائه داد. ماماها در کنار پرستاران و متخصصان زنان و زایمان، از عناصر اصلی برای حفظ سلامت مادر باردار و نوزاد هستند که البته در این بین، معمولا نقش ماماها در مراکز درمانی ایران چندان دیده نمی‌شود.
نقش ماما در بیمارستان‌ها باید جدی گرفته شود
«دسترسی به دستمزدهای عادلانه برای ماماها می‌تواند انگیزه آنها را برای ارائه خدماتی باکیفیت‌تر، افزایش دهد.» اینها بخشی از گفته‌های مریم یزدی است که حدود ۱۲ سال است به عنوان ماما در یکی از بیمارستان‌های خصوصی تهران، کار می‌کند. او با اشاره به نقش ماماها در گردشگری زایمان تاکید دارد: واقعیت این است که بخش اصلی فرآیند زایمان طبیعی را ماماها مدیریت می‌کنند. در صورت توسعه گردشگری زایمان نیز بار اصلی کار بر دوش ماماها خواهد بود. بنابراین برای توسعه گردشگری زایمان، منطقی‌ترین مسیر این است که حرفه مامایی در ایران ارتقا پیدا کند.
یزدی با اشاره به اینکه از جهت دانش تئوری و تجربی، ایران در زمره بهترین کشورهای جهان در حوزه دانش مامایی است، یادآور می‌شود: ما هنوز در برخی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی با کمبود جدی ماما مواجه هستیم. به دلیل دستمزدهای پایین، برخی ماماها کلا حرفه تخصصی خود را رها کرده‌اند و حاضر به فعالیت در مراکز درمانی نیستند. همین کمبود نیروی مامایی در برخی مراکز درمانی ایران می‌تواند یکی از موانع توسعه گردشگری زایمان در کشور باشد، زیرا بدون حضور نیروی کافی ماما در بیمارستان‌ها نمی توان انتظار داشت که خدمات باکیفیتی به مادران باردار ارائه شود.
هزینه درمان ناباروری در ایران؛ ۱۰ درصد اروپا و آمریکا
او تاکید دارد: زمانی بیمارستان‌ها می‌توانند از گردشگری زایمان به سودهای قابل توجه برسند که نقش ماماها در بیمارستان‌ها جدی گرفته شود، اما واقعیت این است که اگر از نظر حقوق و دستمزد به این موضوع نگاه کنیم، برخی ماماها در ایران شاید ۱۰ درصد حقوق متخصصان زنان و زایمان را هم دریافت نکنند. یعنی در حالی که بخش اصلی وظیفه حفظ سلامت مادران باردار بر عهده ماماهاست، اما آثار این نقش جدی در حقوق‌ها و دستمزد ماماها دیده نمی‌شود که همین مساله نیز باعث بی‌انگیزگی بسیاری از ماماها در محیط کار می‌شود.
در صورت توسعه گردشگری زایمان، قطعا حجم کار ماماها نیز بیشتر خواهد شد. بنابراین یک ماما باید این احساس را داشته باشد که با افزایش بار مراجعان، او هم سهمی از درآمدهای گردشگری زایمان خواهد داشت و در مقام عمل نیز بخشی از درآمدهای گردشگری زایمان به ماماها برسد، نه اینکه ماماها در سود گردشگری زایمان، سهیم نباشند و فقط زحمت روزانه ماماها افزایش پیدا کند.
کمبود ۹ هزار ماما، مانع جدی توسعه گردشگری زایمان
با توجه به اینکه هزینه‌های عمل سزارین و زایمان طبیعی در ایران، یک دهم کشورهای توسعه یافته هم نیست، همین مساله می‌تواند به عنوان یک عامل مهم در توسعه گردشگری زایمان در ایران باشد؛ البته همه اینها به شرطی محقق می‌شود که تیم درمان حرفه‌ای متشکل از ماماهای متخصص در بیمارستان‌ها به اندازه کافی حضور داشته باشند تا خدمات درمانی باکیفیتی به مادران باردار خارجی ارائه شود.
آسیه خالقی که حدود هشت سال سابقه در حرفه مامایی دارد، با اشاره به نقش ماماها در گردشگری زایمان یادآور می‌شود: بیشترین مادران باردار خارجی که در این سال‌ها در بیمارستان‌ها دیده‌ام، شهروندان کشورهای همسایه بوده‌اند که برای انجام عمل سزارین یا زایمان طبیعی، کشور ما را انتخاب کرده‌اند. عمده دلیلی هم که ما را انتخاب می‌کنند، هزینه پایین زایمان و کیفیت بالای ارائه خدمات درمانی است که این موارد کیفی در کشور خودشان کمتر وجود دارد.
خالقی معتقد است: افزایش نیروهای مامایی در مراکز درمانی، ارائه خدمات رفاهی شایسته به این گروه فراموش شده از کادر درمان و احیای جایگاه از دست رفته ماماها در بیمارستان‌ها می‌تواند موجب رشد گردشگری زایمان در ایران شود.
به باور او، در این بین باید آموزش‌های تخصصی به ماماها برای ارائه خدمات باکیفیت به مادران باردار خارجی نیز ارائه شود، طوری که ماماها با مفهوم و ضرورت توسعه توریسم درمانی، بیشتر آشنا شوند، زیرا هرچقدر ماماهای ایرانی در حوزه توریسم درمانی، بیشتر توجیه باشند و با نحوه تعامل مثبت با بیمار خارجی بیشتر آشنا شوند، به همان نسبت نیز انتظار می‌رود که گردشگری زایمان در ایران، رونق پیدا کند. درحقیقت، توسعه گردشگری زایمان به ماماهای آموزش دیده و مجرب نیاز دارد.
بر اساس آمارهای انجمن علمی مامایی ایران، هم اکنون ۳۶ هزار ماما عضو سازمان نظام پزشکی هستند، اما فقط حدود ۱۸ هزار ماما در مراکز درمانی و پژوهشی شهری و روستایی فعالیت دارند. یعنی ۱۸ هزار ماما در ایران، قید کار خود را زده‌اند، در حالی که کارشناسان نظام سلامت بارها اعلام کرده‌اند که حداقل نیازمند جذب ۹ هزار ماما در مراکز درمانی ایران هستیم.
باید در نظر داشت که کمبود این ۹ هزار ماما در کشور، نه تنها کیفیت ارائه خدمت به شهروندان ایرانی را کاهش می‌دهد، بلکه تلاش‌ها برای توسعه گردشگری زایمان را هم با مانع جدی مواجه خواهد کرد.
گزارش: امین جلالوند