مشهد می‌تواند قطب نخست گردشگری سلامت در جهان اسلام باشد
با توجه به جایگاه مشهد در گردشگری سلامت می‌توان گفت که در صورت برنامه‌ریزی بهتر و همچنین توسعه زیرساخت‌های درمانی و اقامتی، این کلانشهر می‌تواند به قطب نخست گردشگری سلامت در جهان اسلام تبدیل شود
آمارهای رسمی از پیشرفت چشمگیر صنعت گردشگری سلامت در شهر گردشگرپذیر مشهد خبر دارد. بر اساس آمارها، بیشترین آمار گردشگران سلامت وارد شده به شهر مشهد از کشورهای افغانستان، عراق، ترکمنستان، بحرین و پاکستان ثبت شده که در این بین، درمان بیماری‌های زنان، قلبی و عروقی و همچنین جراحی‌های مختلف از جمله چشم و بینی در صدر مراجعات درمانی این توریست‌های سلامت بوده است. البته فرآیند توسعه گردشگری سلامت در مشهد می‌تواند با شتاب بسیار بیشتری همراه باشد.
به گزارش خبرگزاری گردشگری سلامت ایران، در سال گذشته بیش از ۱۳ هزار بیمار خارجی در مراکز بیمارستانی شهر مشهد از خدمات بستری و درمانی این مراکز استفاده کرده‌اند که بر اساس آمارها، این تعداد بیمار خارجی جذب شده به نسبت سال قبل حدود ۹۰ درصد رشد داشته است. افزون بر این، در همین بازه زمانی نیز حدود شش هزار و ۶۰۰ بیمار خارجی در مراکز جراحی محدود مشهد از خدمات گردشگری سلامت بهره‌مند شده‌اند.
البته محمد اسماعیل، مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره آمار واقعی گردشگران سلامت وارد شده به مشهد توضیح می‌دهد: تعداد گردشگران سلامت که سالانه خدمات تشخیصی و درمانی سرپایی در مطب‌ها و سایر مراکز درمانی مشهد دریافت می‌کنند، خیلی بیشتر از آمار ثبت شده است و آمار آنها حدود ۱۵۰ هزار نفر برآورد می‌شود. هم اکنون ۱۲ بیمارستان و دو مرکز جراحی محدود در مشهد مجوز گردشگری سلامت را اخذ کرده‌اند و تعدادی نیز در مراحل ارزیابی هستند که طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید تمام بیماران خارجی در مراکز درمانی دارای مجوز پذیرش شوند.
این مقام مسئول تاکید دارد: وضعیت مشهد در حوزه گردشگری سلامت، مطلوب‌تر از سایر شهرهای کشور است و مهم‌ترین مزیت آن وجود بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) است. از سوی دیگر، وجود پزشکان و کادر درمانی مجهز و هزینه‌های مناسب درمانی نیز در این زمینه نقش دارند.
آیا از تمام ظرفیت‌های گردشگری سلامت در مشهد بهره برده‌ایم؟
شهر مشهد توانسته است یکی از مهم‌ترین پایگاه های جذب و درمان بیماران خارجی در ایران باشد؛ طوری که به گفته مدیر روابط بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، این شهر رتبه اول جذب توریست سلامت را در کشور دارد. سیامک زارعی قنواتی معتقد است: مشهد به دلیل بهره‌مندی از زیرساخت‌های سیاحتی، زیارتی، کادر پزشکی و تجهیزات پزشکی مطلوب توانسته است به این مهم دست یابد؛ طوری که براساس آمار سرکنسول عراق، طی سالیان گذشته حدود ۳۰۰ هزار عراقی برای درمان به مشهد مراجعه کرده‌اند.
با وجود چنین دستاوردهای شاخصی که در حوزه گردشگری سلامت حاصل شده، سوال اینجاست که آیا ما توانسته‌ایم که از تمام ظرفیت‌های گردشگری سلامت در مشهد، بهره ببریم؟
مدیر روابط بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سوال تاکید دارد: ما هنوز با استفاده کامل از ظرفیت‌های گردشگری سلامت در مشهد، فاصله داریم و پاسخی که به این بیماران خارجی می‌دهیم، کاملا هم سطح با استانداردهای بین‌المللی قرار ندارد و خدمات ما در این حوزه مثلا در قیاس با خدمات توریسم درمانی کشورهای منطقه نظیر ترکیه، چندان حرفه‌ای نیست. اگرچه حضور بیماران کشورهای منطقه در ایران بسیار زیاد است، ولی این فضا نیازمند آن است که ما در این عرصه، ظرفیت‌ها را افزایش دهیم و فعال‌تر عمل کنیم.
مسیرهای متفاوت توسعه گردشگری سلامت در مشهد
با نگاهی به آمارهای رسمی می‌بینیم که سالانه حدود دو و نیم میلیون گردشگر خارجی به مشهد مسافرت می‌کنند که خیلی از این گردشگران مذهبی از امکانات درمانی این شهر هم بهره می‌برند. همچنین بر اساس آمارهای رسمی، حدود ۵۰ درصد از زیرساخت‌ها و امکانات گردشگری کشور و ۳۰ درصد از هتل‌ها و اماکن مسافرتی هم در شهر مشهد وجود دارد.
دکتر علی خیام زاده، فعال گردشگری سلامت در مشهد با اشاره به جایگاه مشهد در گردشگری سلامت می‌گوید: مشهد دارای جایگاه فاخری در صنعت گردشگری سلامت است، اما هنوز تا رسیدن به جایگاه واقعی‌اش در این صنعت، راه طولانی در پیش دارد.
او با اشاره به مشکلات صنعت گردشگری سلامت در مشهد، یادآور می‌شود: طولانی بودن فرآیند اعطای مجوز به فعالان قانونی صنعت گردشگری سلامت در مشهد، برخورد نکردن با دلالان غیرقانونی که براحتی در این صنعت سودآور جولان می‌دهند، تعرفه‌های متفاوت مراکز درمانی مختلف و نواقص برطرف نشده در سیستم حمل و نقل و اسکان مسافران بخصوص در ایام شلوغ، موجب شده است که گردشگری سلامت در مشهد با نواقص و کاستی‌های متعددی مواجه باشد.
خیام زاده تاکید دارد: مشکل عمده‌ای که در صنعت گردشگری سلامت مشهد وجود دارد و کمتر هم به آن اشاره می‌شود این است که برخی مراکز درمانی که هیچ مجوزی برای جذب گردشگر سلامت ندارند، اقدام به درمان بیماران خارجی می‌کنند. یعنی وقتی می‌بینند که توریست سلامت حاضر است مبالغ زیادی برای درمان پرداخت کند، بسته‌های درمانی به بیماران ارائه می‌دهند که گاهی در تخصص آنها نیست. یا اینکه مشاهده می‌شود که گاهی یک بیمار خارجی به یک فرآیند درمانی نیاز ندارد، اما صرفا بخاطر اینکه هزینه‌های درمان گردشگر سلامت را بالا ببرند، فرآیندهای درمانی غیرضروری را برای بیمار خارجی انجام می‌دهند. این اتفاق تلخی است که اعتبار و آبروی گردشگری سلامت در مشهد را تهدید می‌کند و به همین دلیل نیاز است که به شکل جدی با اینگونه تخلفات برخورد شود.
باید در نظر داشت که فقط از طریق گردشگران عراقی، سالانه حدود ۷۰۰ میلیون دلار ارزآوری خدمات پزشکی حاصل می‌شود که البته بخش زیادی از این درآمدهای دلاری به فعالان گردشگری سلامت در مشهد می‌رسد. با توجه به کاهش ارزش پول ملی ایران و افزایش میل شهروندان کشورهای همسایه برای سفر درمانی به ایران، می‌توان به گونه‌ای برنامه‌ریزی و مدیریت کرد که شهر مشهد بتواند سهم بیشتری از بازار رو به رشد گردشگری سلامت در منطقه داشته باشد.
گزارش: امین جلالوند