اکو یعنی یک بازار ۳۰۰ میلیون نفری!
دکتر آرش انیسیان، رییس بیمارستان ابن سینا می‌گوید کشورهای خریدار و فروشنده خدمات سلامت باید از بازار کشورهای عضو اکو بهره ببرند
در بازار کشورهای عضو اکو، جنس برای فروشنده و خریدار خدمات سلامت جور است. کشورهایی هستند که خدمات سلامت پیشرفته می‌دهند، جمعیت بالایی که نیازمند خدمات سلامت هستند، سرمایه‌گذارانی که چشم به این بازار درخشان دارند و کشورهایی که می‌خواهند برای این صنعت بسترسازی کنند، اجزای این بازار را تشکیل می‌دهند. ولی آیا در این بازار برخی باید پول خرج کنند و برخی پول بگیرند یا همه باید بهره اقتصادی ببرند؟ دکتر آرش انیسیان، رییس بیمارستان ابن سینا و یکی از سخنرانان دومین کنفرانس گردشگری سلامت کشورهای عضو اکو در گفت‌وگو با مدتورپرس به این پرسش پاسخ می‌دهد.
آقای دکتر ابتدا بگویید که چرا توسعه گردشگری سلامت برای کشورهای عضو اکو اهمیت دارد.
کشورهای عضو اکو برای همکاری‌های اقتصادی دور هم جمع شده‌اند. در حوزه گردشگری و گردشگری سلامت هم باید تمرکز ما بر همکاری‌های اقتصادی باشد. در این زمینه مجموعه کشورهای اکو حدود ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند. اگر پاکستان را در نظر بگیریم، این جمعیت بیش از ۵۰۰ میلیون نفر است. این عدد معادل هشت درصد جمعیت دنیا است. این هشت درصد جمعیت جهان برای همکاری‌های اقتصادی در اکو جمع شده‌اند. فرصت‌های بسیار زیادی برای همکاری در زمینه نیروی انسانی، صنعت، انرژی و غیره در این کشورها وجود دارد. در حوزه گردشگری ترکیه از سایر کشورهای عضو اکو پیش است و پس از آن ایران است. کشورهایی چون آذربایجان و ترکمنستان چندان در این حوزه فعال نیستند. ما اگر بخواهیم با این کشورها در حوزه گردشگری و گردشگری سلامت کار کنیم، باید فرصت‌هایی برای همکاری‌های اقتصادی ایجاد کنیم. برای توسعه پایدار، مهم‌ترین رکن این است که بتوانیم در یک منطقه و بر اساس منافع مشترک، یک زنجیره تامین و زنجیره ارزش ایجاد کنیم.
در حوزه اکو این فرصت فراهم است. کشورهایی مانند قزاقستان، افغانستان و کشورهای قفقاز و آسیای میانه به خدمات پزشکی باکیفیت نیاز بسیاری دارند. ایران و ترکیه در زمینه گردشگری پزشکی و سلامت توانمند هستند. البته ایران هنوز باید زیرساخت‌های بسیاری در زمینه گردشگری و گردشگری سلامت ایجاد کند. از سوی دیگر کشورهایی مانند قزاقستان و آذربایجان در اثر تغییرات قیمت نفت، افزایش قیمت محصولات کشاورزی و غیره رشد کرده‌اند و می‌توانند به عنوان سرمایه‌گذار به صورت مشترک با کشورهایی مانند ایران و ترکیه که در زمینه‌های های‌تک گردشگری سلامت پیشرو هستند، همکاری کنند. ما اگر بتوانیم در این زمینه خط مشی مشخصی را برای این کشورها ترسیم کنیم، به طوری که همه از منافع آن استفاده کنند، مسلما می‌توانیم به توسعه پایدار منطقه و توسعه صنعت گردشگری سلامت منطقه بر اساس مزایای هر کشور کمک کنیم. ضمنا این صنعت می‌تواند برای حفظ و ایجاد صلح پایدار و ثبات در منطقه، به‌ویژه کشورهایی که درگیری و اختلافاتی با هم دارند، موثر باشد.
همانطور که گفتید کشورهای عضو اکو می‌خواهند از این صنعت بهره‌مند شوند و حتی گردشگر سلامت جذب کنند. در صورت ایجاد فضای رقابتی، این همکاری اقتصادی چه روندی پیدا می‌کند؟
هر کشوری برای جذب گردشگر سلامت به دو زیرساخت اساسی گردشگری و سلامت نیاز دارد. ایجاد زیرساخت گردشگری سریع‌تر و راحت‌تر از ایجاد زیرساخت‌های پزشکی و سلامت است. شاید صفر تا صد ساخت و تجهیز یک هتل ظرف دو سال هم انجام شود. ولی برای تامین زیرساخت گردشگری سلامت، به این معنا که پزشک متخصص معتبری را تربیت کنید، سال‌های سال باید کار شود. به همین دلیل فراهم کردن زیرساخت سلامت کار بسیار پیچیده و زمان‌بری است.
مطالب مرتبط:
- گردشگری سلامت کانون کنفرانس بین المللی اکو در اردبیل
- تسهیلات ویژه رویداد اکو برای استارتاپ‌های گردشگری سلامت
بسیاری از کشورها در کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت نمی‌توانند این کار را انجام دهند. بنابراین ترجیح می‌دهند از امکانات موجود استفاده کنند. به همین دلیل ایران و ترکیه در میان کشورهای عضو اکو از یک مزیت رقابتی بسیار جدی برخوردارند. ترکیه علاوه بر اقلیم و آب‌وهوای مناسب، پزشکی پیشرفته‌ای دارد و در ۳۰سال گذشته برای فراهم کردن زیرساخت‌های توریسم هم زیاد کار کرده است. کشور ما در زمینه زیرساخت توریسم چندان قوی نیست ولی در تلاش است که رشد کند. ولی در زمینه اکوتوریسم و زیرساخت‌های طبیعی توریسم، کشور ما هم جذابیت‌های بی‌نظیری دارد. به همین دلیل این دو کشور رقبای اصلی گردشگری سلامت در کشورهای عضو اکو هستند. کشورهای دیگر اکو این را می‌دانند. به همین دلیل تلاش می‌کنند مقاصد گردشگری سلامت مردم خود را به گونه‌ای تعیین کنند که منافع بیشتری عاید کشورشان شود و یا هزینه کمتری برای کشورشان داشته باشد.
کشورهایی که گردشگر درمانی به کشورهای دیگر می‌فرستند، چگونه می‌توانند منافعی را از آن خود کنند؟
بحث تامین منافع در سطح کلان منطقه‌ای و ملی با چیزی که ما عموما می‌شناسیم، متفاوت است. آن‌ها اگر بخواهند زیرساخت‌های سلامت را در کشور خود توسعه دهند، باید میلیاردها دلار هزینه و سال‌های طولانی زمان صرف کنند. این میلیاردها را به میلیون‌ها تبدیل می‌کنند و بیماران آن‌ها با هزینه کمتر در کشورهای دیگر درمان می‌شوند تا زیرساخت‌های کشور خودشان فراهم شود. آذربایجان درحال ساخت بیمارستان‌های خوبی است و پزشکانی را برای آموزش به اروپا فرستاده است. ولی این کار زمان می‌برد و در این فاصله آن‌ها از ایران و ترکیه خرید خدمت می‌کنند. نکته دیگر این است که ارتباط میان ملت‌ها موجب توسعه گردشگری می‌شود. اگر آذربایجانی به ایران بیاید، ایرانی هم به آذربایجان می‌رود. ایرلاین‌ها، خطوط حمل‌ونقل و همکاری‌های بازرگانی توسعه می‌یابند و این به معنی توسعه دوجانبه و چندجانبه است. حتی صنایعی مانند بیمه، صنایع مستقل از گردشگری سلامت و فروش جانبی در این فضا رشد می‌کند. فروش جانبی به این معنا که گردشگر کالا و سوغات هم می‌خرد که به اقتصاد آن کشور کمک می‌کند.
با توجه به اینکه گفتید کشورهایی مانند آذربایجان درحال آماده کردن زیرساخت‌های سلامت هستند و در این فاصله از کشورهای دیگر خدمات سلامت می‌خرند، می‌توان گفت که صنعت گردشگری سلامت عمر کوتاهی دارد و در چند دهه آینده فروکش خواهد کرد؟
ممکن است این اتفاق بیفتد ولی علم درحال پیشرفت است و قطعا کشورهایی مانند ایران که زیرساخت پزشکی قوی‌تری دارند، اگر برنامه بلندمدت داشته باشند، می‌توانند مزیت نسبی خود را حفظ کنند. این مزیت نسبی به بیمار حق انتخاب می‌دهد. ببینید علی‌رغم اینکه در ایران علم پزشکی بسیار پیشرفته است، افرادی هستند که به دنبال درمان‌های های‌تک به اروپا سفر می‌کنند. درست است که آمار آن کم شده ولی ارزش افزوده‌ای که یک بیمار در این موارد برای کشور مقصد دارد، بیشتر است. گرادیال و مقصد گردشگری ممکن است جابجا شود، ولی اگر منافع مشترک وجود داشته باشد، ما نباید از این موضوع گله‌مند باشیم. ضمن اینکه منتفع هم می‌شویم. مثلا اگر مراکز درمانی و سرمایه‌گذاران ایرانی در آذربایجان سرمایه‌گذاری کنند، ممکن است این گرادیال برعکس شود. همین امروز اگر بخواهیم به گردشگری سلامت منطقه فکر کنیم، در خدمات دندان‌پزشکی ارمنستان مزیت نسبی بسیار بالاتری در مقایسه با ایران دارد. یعنی برای ایرانی صرف می‌کند که برای دریافت خدمات دندان‌پزشکی، به ارمنستان سفر کند. پس گرادیال بر اساس مزیت نسبی قابل تغییر است و هیچ اشکالی ندارد. ما اگر پلن بلندمدت داشته باشیم، برای مزایای نسبی آینده خود برنامه‌ریزی می‌کنیم.
مطالب مرتبط:
- ماریا جورجیا: ایران کالایی به نام گردشگری پزشکی دارد اما شناخته‌شده نیست!
- ثبت کنفرانس اکو اردبیل در تقویم بین‌المللی پلتفرم جهانی سفر پزشکی
همانطور که گفتید توسعه پایدار مبتنی بر تعامل است. بنابراین همکاری‌های مشترک کشورهای اکو در حوزه گردشگری سلامت می‌تواند محدود به تبادل بیمار نباشد. از دید شما سایر همکاری‌های حوزه سلامت مانند تبادل دانش و تکنولوژی می‌تواند منافع اقتصادی به همراه داشته باشد؟
درباره تعامل باید اضافه کنم که وقتی ما در یک منطقه زندگی می‌کنیم باید در تعاملات خود بازی‌های برد-برد تعریف کنیم. هرجایی که بازی برد-برد نباشد، حتی اگر منافع بیشتری عاید ما کند، باید شرایط بازی را تغییر دهیم. در غیر این صورت منافع پایدار و توسعه پایدار اتفاق نخواهد افتاد.
توسعه همکاری‌های مشترک در زمینه‌های مختلف سلامت و سینرژی تعاملات را تقویت می‌کنند. اگر همکاری‌های مشترک نبود، امریکا که متشکل از ۵۰ کشور است، اینطور قدرت اقتصادی دنیا را قبضه نمی‌کرد. اتحادیه اروپا ۲۸ کشور یعنی ۲۸ زبان، قومیت و فرهنگ است. ولی در قالب یک ساختار و سیستم اقتصادی با پول واحد توانست قدرتی برای خود کسب کند. قطعا اگر این همکاری‌ها برنامه داشته باشند، می‌توانند سینرژی و منافع را افزایش دهند.
با توجه به نکاتی که گفتید، می‌توان گفت کنفرانسی که در اردبیل برگزار خواهد شد، صحنه تعامل مشتری و خدمات دهنده خواهد بود؟ به نحوی که ایران و ترکیه در مرکز قرار گیرند و سایر کشورها به عنوان خریدار خدمت وارد تعامل و مذاکره شوند؟
بله ممکن است تعاملات عمدتا حول این موضوع باشد. واقعیت این است که مجموعه کشورهای عضو اکو، باید در قالب همکاری‌های مشترک اعم از سرمایه‌گذاری‌های مشترک، خرید خدمت از جایی که مزیت رقابتی دارد، اعم از توسعه بیمه، توسعه زیرساخت‌های گردشگری و امثال این با هم تبادل نظر کنند. ما هم به عنوان ایرانی دوست داریم فرصت‌هایی که در کشور ما وجود دارد، دیده شود و ما بتوانیم از ظرفیت‌های آنان مانند سرمایه، بیمار و گردشگر منتفع شویم.
به نظر شما ایران در این کنفرانس باید چه رویکردی را دنبال کند؟ یا ما چه کمبودهایی داریم که در چنین جمعی می‌توانیم برای رفع آن برنامه‌ریزی کنیم؟
در مورد گردشگری سلامت کشورمان، ما هنوز نتوانستیم ساختار سرمایه‌گذاری را تعریف کنیم و گردشگری را با سلامت پیوند دهیم. اگر در حاشیه اجلاس اکو این کار را طوری پیش ببریم که برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری و گردشگری سلامت سرمایه‌گذار خارجی جذب کنیم، به اهداف خود در این کنفرانس رسیدیم.
گفت‌وگو: پریسا امام‌وردیلو