انقلاب ۹۷ درصدی تولید دارو؛ بستر پررنگ صادرات و ارزآوری
در شرایطی که بر اساس آمارهای رسمی، حدود ۹۷ درصد نیازهای دارویی کشور با تولیدات داخلی تامین می‌شود، توسعه صادرات دارو می‌تواند «اقتصاد سلامت» در ایران را دگرگون کند.
«بازاری سودآورتر از فروش نفت و تجارت سلاح» این تعریفی است که به تجارت فرآورده‌های دارویی نسبت می‌دهند. ارزآوری نظام سلامت با صادرات دارو می‌تواند «اقتصاد سلامت» در ایران را احیا کند و منابع ارزی قابل توجهی را به نظام بهداشت و درمان ایران تزریق کند.
به گزارش خبرگزاری گردشگری سلامت ایران، کشور ما در حوزه داروسازی به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای منطقه به حساب می‌آید. با تلاش چند دهه اخیر داروسازان ایرانی، بخش بزرگی از نیازهای دارویی ایران با تولیدات داخلی مرتفع می‌شود.
بر اساس آمارهای رسمی، ۹۷ درصد از داروهای مورد نیاز بیماران در کشور با کمک تولیدات داخلی تامین می‌شود. دکتر رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت هم تاکید دارد: یکی از افتخارات کشور ما موفقیت در صنعت داروسازی است. حتی در تولید «رادیو داروها» نیز به خودکفایی رسیده‌ایم و با همکاری سازمان انرژی اتمی و صنعت دارویی کشور، نیاز بیماران به رادیودارو‌های پیشرفته تامین می‌شود و برای تولید نیازهای آینده کشور به رادیوداروها نیز برنامه‌ریزی شده است.
با توجه به اینکه به گفته ملک زاده، «نرخ دارو در ایران در مقایسه با دیگر کشورها بسیار ارزان است» همین موضوع می‌تواند بستر پررنگی برای صادرات دارو، صادرات واکسن و ارزآوری نظام سلامت باشد. توسعه صادرات دارو می‌تواند بسیاری از مشکلات مالی نظام سلامت ایران را حل کند و منابع ارزی قابل توجهی را به مراکز داروسازی، بیمارستان‌ها و سایر مراکز بهداشتی و درمانی در کشور تزریق کند.
نباید فکر کنیم که فقط داروهای «های تک» بازار مطلوبی برای صادرات دارو دارد، بلکه خیلی از تولیدات دارویی ما که در زمره داروهای «های تک» هم قرار نمی‌گیرد، نیاز کشورهای همسایه است و آنها از تولید خیلی از این داروها ناتوان هستند. به همین دلیل، عمده داروهای تولید داخل قابلیت صادر شدن به کشورهای همسایه را دارد و این کشورها می‌توانند مشتریان خوبی برای تولیدات دارویی ما باشند.
توان دارویی ایران، ناشناخته مانده است
وقتی می‌گوییم ۹۷ درصد بازار داخلی دارو با تولیدات داخلی تامین می‌شود، منظورمان آمار عددی داروهایی است که در کشور مصرف می‌شود، اما اگر بخواهیم از دید ریالی به موضوع نگاه کنیم، آنگاه باید این مساله را در نظر داشته باشیم که همین ۳ درصد داروی وارداتی به کشور، حدود ۳۰ درصد ارزش ریالی بازار دارویی ایران را تشکیل می‌دهد. این ۳ درصد واردات دارو، بیشتر شامل داروهای «های تک» یا همان داروهای با فناوری ساخت بالاست که از نظر قیمتی نیز از جمله داروهای گران قیمت به حساب می‌آید.
البته باید در نظر داشت که تولید بسیاری از داروهای «های تک» در داخل کشور، توجیه اقتصادی ندارد و در اغلب کشورهای توسعه یافته نیز همه داروهای «های تک» را خودشان تولید نمی‌کنند، زیرا در اغلب موارد، واردات این داروهای گرانقیمت می‌تواند بسیار کم‌هزینه‌تر از ساخت داروهای «های تک» باشد.
دکتر هاشم خاکباز، داروساز هم به ضرورت ارزآوری نظام سلامت با صادرات دارو اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از داروهایی که در کشور ما تولید می‌شود، قابلیت صادر شدن به کشورهای همسایه و حتی کشورهای توسعه یافته را دارد. نباید فکر کنیم که فقط داروهای «های تک» بازار مطلوبی برای صادرات دارو دارد، بلکه خیلی از تولیدات دارویی ما که در زمره داروهای «های تک» هم قرار نمی‌گیرد، نیاز کشورهای همسایه است و آنها از تولید خیلی از این داروها ناتوان هستند. به همین دلیل، عمده داروهای تولید داخل قابلیت صادر شدن به کشورهای همسایه را دارد و این کشورها می‌توانند مشتریان خوبی برای تولیدات دارویی ما باشند.
خاکباز با اشاره به رشد دانش داروسازی در ایران، خاطرنشان می‌کند: در چند دهه اخیر، کشور ما جهش عمده‌ای در دستیابی به دانش روز داروسازی دنیا داشته است. الان خیلی از داروهای «های تک» هم در داخل کشور خودمان تولید می‌شود که با حمایت دولت و توسعه خط تولید این داروها می‌توانیم این فرآورده‌های دارویی پیشرفته را نیز به کشورهای مختلف، صادر کنیم.
هم اکنون بر اساس آمارهای رسمی، ایران سالانه حدود ۱۰۰ میلیون دلار صادرات دارویی دارد که با توجه به بازار یک تریلیون دلاری دارو در جهان، ایران نتوانسته است سهم قابل توجهی از این بازار پرسود داشته باشد.
او تاکید دارد: کیفیت داروهای تولید داخل نیز هم سطح با کیفیت تولیدات مراکز معتبر داروسازی جهان است و خوشبختانه از نظر کیفیت داروهای تولید داخل هم می‌توانیم با کشورهای توسعه یافته رقابت کنیم.
سهم ۱۰۰ میلیون دلاری ایران از بازار جهانی دارو
با توجه به بستر مناسب ارزآوری نظام سلامت با صادرات دارو باید این نکته را مدنظر داشت که با تقویت دیپلماسی وزارت امور خارجه، رایزنی متولیان نظام سلامت با بازار کشورهای هدف صادرت دارو و تبلیغ و معرفی دستاوردهای صنعت داروسازی ایران در سطح جهانی، می‌توانیم در مسیر توسعه صادرات دارو گام برداریم.
هم اکنون بر اساس آمارهای رسمی، ایران سالانه حدود ۱۰۰ میلیون دلار صادرات دارویی دارد که با توجه به بازار یک تریلیون دلاری دارو در جهان، ایران نتوانسته است سهم قابل توجهی از این بازار پرسود داشته باشد.
حدود ۸۵ درصد بازار دارویی جهان در اختیار کشورهای آمریکا، کانادا، کشورهای اروپای غربی و شمالی و ژاپن است. سه کشور چین، هند و برزیل هم تلاش می‌کنند که در سال‌های آینده، سهم بیشتری از بازار رقابتی دارو داشته باشند. با توجه به توان بالای داروسازان ایرانی، وجود امکانات و تجهیزات پیشرفته داروسازی در کشور و تجربه بالای ایران در ساخت داروهای مختلف، کشور ما می‌تواند در صورت برنامه‌ریزی بهتر به یک اقتصاد نوظهور در عرصه تولید و صادرات دارو بدل شود.
گزارش: امین جلالوند