کنفرانس اکو؛ فرصتی کم‌سابقه برای اردبیل
محمود ضیایی دانشیار دانشکده مدیریت جهانگردی از نتیجه کارکرد کنفرانس اکو می‌گوید
محمود ضیایی دانشیار دانشکده مدیریت جهانگردی و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی است. او در سال ۷۲ با محمدتقی رهنمایی بر روی طرح جامع استان اردبیل که مطالعاتی در حوزه آب درمانی، چشمه‌های آب گرم و سایر قابلیتهای استان، کار کرده است. او کنفرانس اکو را فرصت بسیار خوبی برای مطرح شدن قابلیتهای این استان می‌داند. ضیایی معتقد است: «پیمان‌های منطقه‌ای نقش بسیار مهمی را برای ورود به بازارهای رقابتی از جمله گردشگری ایفا می‌کند.»
جناب ضیایی شما به‌صورت علمی به مبحث گردشگری می‌پردازید. به‌نظر شما نقش دانشگاه و علم در توسعه این صنعت چیست؟
دانشگاه کلید علم است و به دنبال آن ترویج علم اتفاق می‌افتد. پس از این دو، مساله توسعه علمی در حوزه‌های اجرا و مدیریتی کشور مطرح می‌شود. درواقع برعهده دانشگاه است که گره‌ها را بشناسد، آسیب‌شناسی کند و مهم‌تر از این دو برای آینده پیش‌بینی کند. امروزه می‌توانم به‌جرات بگویم که دانشگاه این کار و رسالت را انجام داده است. برای نمونه اولین طرح جامع استان اردبیل توسط دانشگاه تهران در چند سال گذشته اجرا شد که من افتخار مشارکت در آن را داشتم. همچنین دانشگاه مولد تمام کنفرانس‌ها، سخنرانی‌ها و مباحث دانش که از تئوریک به اجرا حرکت می‌کنند نیز است.
جدا از این موارد دانشگاه می‌تواند ارتباط نزدیکی با صنعت، بخش اجرا و مدیران اجرایی داشته باشد تا درصورت نیاز آسیب‌شناسی کند و از طریق پژوهش‌هایی که انجام می‌دهد راهکار مناسب را ارائه کند. در این رابطه پایان‌نامه‌ها و رساله‌های بسیاری در مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی و سایر دانشگاه‌های کشور به سرانجام رسیده است. رساله‌هایی که در حوزه‌های مختلف برنامه‌ریزی استراتژی بازاریابی، امکان سنجی و قابلیت سنجی در صنعت گردشگری سلامت ایران توسط دانشگاه‌ها و دانشجویان انجام شده است.
به‌نظر شما رشد صنعت گردشگری سلامت کشور به چه چیز وابسته است؟
معرفی قابلیتها، توان سنجی و… در جای خود بسیار مهم هستند. اما باید بدانیم که این موارد به‌عنوان شرط لازم معرفی می‌شوند نه شرط کافی. درواقع اگر نتوانیم درکنار تمام این موارد تصویری که از ایران ارائه می‌دهیم، انتظاراتی را که درخصوص گردشگری سلامت به‌عنوان مزیت‌های نسبی‌مان نسبت به مزیت‌های رقیب معرفی می‌کنیم، در عمل پیاده کنیم و یا نتوانیم کیفیت خدمات را حفظ و آن را ارتقا دهیم، قطعا با شکست مواجه خواهیم شد. شرط لازم، نظارت، کنترل و مدیریت این فرآیند است. این گپ مهمی است که اگر ما استانداردهای تعریف شده و شاخص‌های مشخص شده نداشته باشیم و همچنین بحث مدیریت و نظارت را در این صنعت نهادینه نکرده باشیم؛ شاید در کوتاه‌مدت پیشرفت‌هایی داشته باشیم اما به‌زودی بازار را از دست خواهیم داد. پاشنه آشیل توسعه گردشگری در کشور به‌خصوص گردشگری سلامت این موضوع است.
اخیرا یک تجربه شخصی در حوزه درمان در یکی از بیمارستان‌های درجه یک تهران که قلب و پایتخت کشور است، داشتم. این تجربه بسیار ناخوشایند و ناامید کننده بود که منجر به عدم رضایت من به‌عنوان یک مصرف کننده داخلی شد. در همان زمان در این بیمارستان گردشگران سلامت بسیاری از حاشیه خلیج‌فارس حضور داشتند و من می‌دیدم که چگونه بین انتظار، پرفورمنس و عملکرد، اختلاف و شکاف وجود دارد. این باعث می‌شود که تصویری نامطلوب از وضعیت گردشگری پزشکی ما در ایران به جهان مخابره و انعکاس پیدا کند. اینگونه ما به‌سادگی بازاری را از دست خواهیم داد که به این سادگی به دست نخواهیم آورد. یعنی حفظ گردشگر به مراتب معقول‌تر و به‌لحاظ اقتصادی از عقلانیت بیشتری برخوردار است تا اینکه بخواهیم یک گردشگر جدید جذب کنیم. بنابراین تاکید میکنم که بحث نظارت، کنترل، استاندارد سازی و نهادینه سازی امری ضروری برای حفظ و ارتقا خدمات گردشگری و نهایتا جلب رضایت گردشگران سلامت در ایران خواهد بود.
امروزه پیمان های منطقه ای نقش بسیار مهمی را برای ورود به بازارهای رقابتی از جمله گردشگری ایفا می‌کند. بنابراین زمانیکه در چنین پیمانی قرار داریم می‌توانیم از آن بهره ببریم و آن را تنها به حوزه‌های خاصی محدود نکنیم. نمایندگان کشورهای عضو اکو در این رویداد حضور دارند و هم ما باید از تجارب آنها استفاده کنیم و هم آنها قابلیتهای ما را ببینند. همین سبب تبلیغاتی برای معرفی قابلیتهای ما در کشورهای عضو خواهد شد.
همانطور که می‌دانید کنفرانس اکو را نیز پیش‌رو داریم. با توجه به اینکه این رویداد در استان اردبیل برگزار می‌شود، به‌نظر شما این رویداد تا چه میزان در رشد این صنعت و پیشرفت گردشگری سلامت این استان و به تبع آن کشور نقش دارد؟
در ابتدا باید ببینیم که هدف از برگزاری این رویداد چیست. ما در کشور، این رویداد را یک اتفاق بین‌المللی تعریف کردیم. زمانیکه یک نمایشگاه و کنفرانس به‌صورت بین‌المللی تعریف می‌شود قطع به یقین دامنه رسالت و مسئولیتی که برای آن تعریف می‌شود بسیار گسترده است. بنابراین اگر بحث امکانات، قابلیتها، پتانسیل‌ها و قابلیتهای گردشگری سلامت مطرح شود به طور عام کشور ایران و به‌طور خاص استان اردبیل را داریم.
استان اردبیل از قابلیتهای بسیار بالایی در حوزه گردشگری و به طور مشخص گردشگری سلامت برخوردار است. گردشگری سلامت این استان به‌سبب شرایط جغرافیایی، آب‌وهوا و همچنین فعالیت‌های جنب آتشفشانی که همان چشمه‌های آب گرم است که به چشمه‌های خروشان معروف است، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. پیشرفت‌های بسیاری در سال‌های اخیر درخصوص توسعه آب‌درمانی و هیدروتراپی و همچنین خدمات جانبی مرتبط با آن مانند اقامت و پذیرایی در این استان صورت گرفته است و به همین دلیل شهر سرعین و استان اردبیل توسعه قابل توجهی را به تبع آن شاهد بودند.
پرسشی که مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان این قابلیتها را معرفی کرد؟ یکی از راه‌های معرفی قابلیتهای گردشگری یک منطقه برگزاری رویدادهای گردشگری آشناسازی است که برگزاری کنفرانس اکو در آن منطقه یکی از شیوه‌های گردشگری آشناسازی است. زمانیکه کنفرانسی در یک مقصد برگزار می‌شود، نام آن مقصد تیتر تمام خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها خواهد شد. درباره آن مقاله نوشته می‌شود و حتی اظهارنظر می‌کنند در نتیجه مقصد و قابلیتهای آن مطرح خواهد شد. جدا این موارد شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی که در این کنفرانس شرکت کرده‌اند از نزدیک با قابلیتها و توانمندی‌های منطقه آشنا شده و به سفیران گردشگری آن مقصد تبدیل خواهند شد.
امروزه پیمان های منطقه ای نقش بسیار مهمی را برای ورود به بازارهای رقابتی از جمله گردشگری ایفا می‌کند. بنابراین زمانیکه در چنین پیمانی قرار داریم می‌توانیم از آن بهره ببریم و آن را تنها به حوزه‌های خاصی محدود نکنیم. نمایندگان کشورهای عضو اکو در این رویداد حضور دارند و هم ما باید از تجارب آنها استفاده کنیم و هم آنها قابلیتهای ما را ببینند. همین سبب تبلیغاتی برای معرفی قابلیتهای ما در کشورهای عضو خواهد شد.
مطالب مرتبط:
- انتخاب استان اردبیل به عنوان پایلوت گردشگری سلامت
- می‌خواهیم سرمایه‌گذار و دانش روز گردشگری سلامت را به اردبیل بیاوریم
- استان اردبیل، قطب توریسم پزشکی در ایران
بررسی و مطرح کردن چه نکاتی در نمایشگاه و کنفرانس اکو می‌تواند به بهروری بیشتر ما از این رویداد کمک کند؟
مهم‌ترین کارکرد کنفرانس‌های این‌چنینی تبادل دانش نوین است. سپس آشنایی با الگوهای موفق جهانی و در نهایت معرفی قابلیتهای گردشگری سلامت از سوی طرفین است. با این تفاسیر می‌بینیم که این رویداد فرصت بسیار خوبی است که در جنبه تبلیغاتی از آن بهره ببریم. در کنار این موارد که معرفی جاذبه‌ها و قابلیت سنجی در حوزه‌های مختلف است بحث فناوری‌های نوین، تله مدیسین و کارکرد آن بسیار اهمیت دارد. این موارد موضوعات بسیار مهمی هستند که جای کار فراوان دارند. گپ‌ها و شکاف‌های مطالعاتی بسیاری وجود دارد که می‌توانیم از تجارب جهانی در این حوزه استفاده کنیم. همچنین قابلیتهای خودمان و چالش‌های مدیریتی را در مسیر IT و کاربرد آن و فناوری‌های نوین در حوزه گردشگری سلامت بررسی کنیم.
نکته دیگری که وجود دارد این است که الگوهای موفقی وجود دارند که شاید به‌لحاظ تشابهات فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و سطح توسعه با ما مشابهت‌هایی دارند. ما می‌توانیم از تجارب کشورهای عضو و منطقه‌ای برای تدوین خط مشی‌های توسعه گردشگری سلامت کشور بهره ببریم. این به معنی کپی برداری نیست بلکه استفاده از تجارب آنها است. چرا که آزموده را باز آزمودن خطاست. ما قرار نیست چرخ را از ابتدا اختراع کنیم.
موضوع بعدی بازاریابی و برندینگ است که به‌درستی در دستور کار همایش قرار گرفته است. محورها و پنل‌های بسیاری را در این رویداد به آن اختصاص داده‌اند. باتوجه به اینکه کشورهای اکو در اینجا حضور دارند موضوع خوشه‌های گردشگری و نتوورتینگ در حوزه‌های گردشگری سلامت هم یکی از بحث‌های مهمی است که ما باید برروی آن کار کنیم و ببینیم که چگونه می‌توانیم با استفاده از حمایت‌ها و همکاری‌های منطقه‌ای‌مان قدرت رقابت‌پذیری‌مان را در سطح جهانی بالا ببریم. درواقع یعنی در نتیجه هم‌افزایی که بین توانایی‌ها و قابلیتهای ما در حوزه‌های مختلف گردشگری سلامت با کشورهای منطقه‌ای و به طور مشخص اکو است، چگونه می‌توانیم از این هم‌افزایی مزیت‌های رقابتی‌مان بالا ببریم. تمام این موارد بسیار مهم هستند و امیدوارم که با دستاوردهای بسیار خوبی از کنفرانس اکو بیرون بیاییم.
گفت‌وگو: افروز کریمی