اگر سخت‌گیری‌ها ادامه پیدا کند، بازار افغانستان را از دست می‌دهیم!
هشدار جدی حمید ره‌انجام، مدیرعامل شرکت صحت سیاحت آسیا گشت
شرکت صحت سیاحت آسیا گشت یکی از شرکت‌های حوزه گردشگری سلامت است که از سال ۹۴ در شهر مشهد فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون گردشگران سلامت بسیاری را در حوزه‌هایی همچون زیبایی، زنان و زایمان، بیماری‌های قلبی و … جذب کرده است. حمید ره‌انجام مدیرعامل شرکت صحت سیاحت آسیا گشت و دانش‌آموخته رشته مدیریت دولتی است که پیش از تاسیس شرکت صحت‌سیاحت آسیا گشت از سال ۹۰ در مشهد تحقیقات میدانی را حوزه گردشگری سلامت انجام داده است. او معتقد است بیشتر زائرانی که به مشهد سفر می‌کنند، کارهای درمانی و همچنین جراحی‌های زیبایی نیز انجام می‌دهند. مدتورپرس با ره‌انجام گفتگویی را درخصوص گردشگری سلامت ایران و چالش‌های آن انجام داده است که در ادامه آن را می‌خوانید.
با توجه به سال‌ها فعالیت شما در گردشگری سلامت، این حوزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گردشگری سلامت یکی از شاخه‌های پرظرفیت گردشگری است که برای رسیدن به جایگاه مطلوب و مناسب باید از تمامی این ظرفیت‌ها استفاده کرد. اختلاف نرخ ارز و ریال، وجود پزشکان حاذق، امنیت، نزدیکی فرهنگی و مذهبی با کشورهایی همچون عراق از ظرفیت‌هایی است که کار و برنامه‌ریزی بر روی هرکدام می‌تواند این حوزه را رونق ببخشد.
اما متاسفانه همچنان یک متولی خاص در کشور برای حوزه گردشگری سلامت وجود ندارد، که این بخش از گردشگری را به‌عنوان یک صنعت در کشور به رسمیت بشناسد و حامی این صنعت باشد. آنچه که گردشگری سلامت به آن نیاز دارد حمایت‌های دولتی در این بخش است. این صنعت نیازمند حمایت‌ها و کمک‌های سازمان‌هایی همچون سازمان میراث فرهنگی، وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و باقی ارگان‌های دولتی است که به گونه‌ای با این حوزه در ارتباط هستند. اما متاسفانه موازی کاری و عدم همکاری این ارگانها با یکدیگر کمک چندانی به این صنعت نکرده است. در این بین افرادی مانند دکتر هاشم‌زاده و یا دکتر جهانگیری هستند که با دلسوزی در این حوزه فعالیت کرده و انجمن‌هایی را تشکیل دادند اما اگر حمایت‌های دولتی خوبی داشته باشند قطعا نتیجه عملکردشان بیش از‌این خواهد بود. دکتر هاشم‌زاده از زمانی که در بیمارستان رضوی مشهد، مشغول به کار بود در حوزه گردشگری سلامت فعالیت‌های دلسوزانه بسیاری را انجام داده‌اند اما متاسفانه این فعالیت‌ها چندان به‌کار نیامد و کار مهمی در این حوزه انجام نشد. در حال‌حاضر هم مشکلات و سنگ‌اندازی‌های بسیاری وجود دارد که باعث می‌شود شتاب رشد این حوزه کم باشد.
در سال‌های گذشته سهم بیشتری از بازار عراق و افغانستان در اختیار ما بود، اما هر سال این سهم کوچکتر شده و اکنون در حال از دست دادن بازار اصلیمان به خصوص در افغانستان هستیم. قانون‌هایی که هر روز در این حوزه وضع می‌شوند مشکلاتی را برای جذب گردشگر به‌وجود می‌آورد. برای نمونه مدتی است که دادن ویزای درمان به اتباع افغانستان با مشکلات و سخت‌گیری‌هایی همراه است.
شما به حمایت‌های دولتی اشاره کرده‌اید، منظورتان چه نوع حمایت‌هایی است؟
ما نیازمند حمایت‌هایی هستیم که مشکلات و چالش‌های این حوزه را برطرف سازد. به عنوان مثال یکی از چالش‌های بزرگ این صنعت، حضور و فعالیت غیرقانونی دلال‌ها است. دلال‌ها تجربه‌های بسیاری را در گردشگری سلامت دارند و ما خواهان حذف آنها از این صنعت نیستیم بلکه می‌خواهیم آنها را به صورت سازماندهی شده و رسمی، در زیرمجموعه یک سازمان و یا شرکتی کار کنند تا جلوی ضررهایی که سال‌ها به این صنعت وارد کرده‌اند گرفته شود. مانند اتفاقی که چندی پیش در مشهد رخ داد و تبعات بسیار بدی به دنبال داشت. ما بارها با استانداری مشهد و سایر مسئولین در این حوزه صحبت کرده و پیشنهاد‌هایی مطرح کردیم اما متاسفانه هیچ سازو کار قانونی در این خصوص انجام نشد و حمایتی صورت نگرفت.
به نظر شما آیا این صنعت نیازمند فعالیت بیشتر و منسجم‌تر بخش خصوصی است؟
به نظر من در حال حاضر، تنها بخش خصوصی در این حوزه فعالیت می‌کند و چیزی به عنوان کارکرد بخش دولتی در این صنعت وجود ندارد. تنها شاید فعالیت بیمارستان‌های دولتی دارای IPD را بتوان، یکی از کارکردهای بخش دولتی دانست. اما متاسفانه بخش IPD این بیمارستان‌ها در مقایسه با بیمارستان‌های بخش خصوصی کارایی چندانی ندارند و خدماتی که به یک بیمار در IPD بیمارستان خصوصی داده می‌شود بسیار دقیق‌تر و کامل‌تر از خدمات بیمارستان‌های دولتی در این بخش است.
به غیر از حضور دلال‌ها در این صنعت که به آنها اشاره کرده‌اید با تجربه‌ای که در شرکت صحت سیاحت آسیا گشت دارید چه چالش‌های دیگری در گردشگری سلامت را شناسایی کرده‌اید؟
یکی دیگر از چالش‌های مهم این حوزه، موضوع متولی این بخش است. همانطور که اشاره کردم عده‌ای در گردشگری سلامت در قالب انجمن‌ها و تشکل‌هایی در حال فعالیت هستند اما قانون و متولی که این حوزه را تبدیل به یک صنعت کند، وجود ندارد.
این صنعت نیازمند حمایت‌ها و کمک‌های سازمان‌هایی همچون سازمان میراث فرهنگی، وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و باقی ارگان‌های دولتی است که به گونه‌ای با این حوزه در ارتباط هستند.
چالش دیگری که این روز‌ها به چشم می‌خورد این است که، در سال‌های گذشته سهم بیشتری از بازار عراق و افغانستان در اختیار ما بود، اما هر سال این سهم کوچکتر شده و اکنون در حال از دست دادن بازار اصلیمان به خصوص در افغانستان هستیم. قانون‌هایی که هر روز در این حوزه وضع می‌شوند مشکلاتی را برای جذب گردشگر به‌وجود می‌آورد. برای نمونه مدتی است که دادن ویزای درمان به اتباع افغانستان با مشکلات و سخت‌گیری‌هایی همراه است این در حالی‌است که کشور هند به آنها ویزای رایگان درمانی می‌دهد. از سویی بارها خبر رسید که بعضی از مراکز درمانی مورد تایید سفارت و کنسولگری‌های ایران در افغانستان سخت‌گیری‌های شدیدی را انجام داده تا جایی که اتباع افغانستان ترجیح می‌دهند برای انجام کلیه امور پزشکی و درمانی به هندوستان سفر کنند. متاسفانه بازار عراق هم در حال ضعیف شدن است و ترکیه با امکانات و تبلیغاتی که انجام می‌دهد برای به دست آوردن این بازار تلاش می‌کند.
ظرفیت گردشگری سلامت در ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برخلاف آنکه به گردشگری پزشکی در حوزه گردشگری سلامت توجه بسیاری می‌شود، گردشگری تندرستی مانند آب‌درمانی، طبیعت‌درمانی و …. در این حوزه مورد کم لطفی قرار گرفته است. کشور ایران از لحاظ طبیعت و حضور چشمه‌های آب‌گرم در خاورمیانه نظیر ندارد و با فراهم آوردن زیرساخت‌هایی در این بخش‌ها می‌توان از وجود این منابع در حوزه گردشگری سلامت بهره‌مند شد. در حال حاضر منابع آب گرم ترکیه از ایران بسیار کمتر است اما هر ساله گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف به‌خود جذب می‌کند.
گفت‌وگو: افروز کریمی