توریست های درمانی چه کسانی هستند؟
تقریبا یک دهه است که اخبار مربوط به توسعه گردشگری پزشکی و رقابت کشورها برای دریافت سهم بیشتر از این بازار پررنگ در اغلب رسانه‌ها منتشر می‌شود، اما آیا تاکنون از خودتان پرسیده‌اید واقعا توریست درمانی یا گردشگر درمانی کیست؟ و چه شاخصه‌هایی دارد؟
شاید در نگاه اول تعریف و ارائه نشانه‌های یک توریست درمانی کار ساده‌ای به نظر آید و به‌قول معروف مثل آب خوردن درباره این گروه از گردشگران و دسته‌بندی آنها مواردی مطرح شود. ولی واقعیت امر چیز دیگری است چون این نوع از گردشگران باید به صورت کاملا دقیق و تخصصی نسبت به گردشگران عمومی تقسیم‌بندی شوند، درغیر این صورت آمارهای دقیقی به دست نیامده و برنامه‌ریزی‌ها همه اشتباه از آب در خواهند آمد.
به‌طورکلی براساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، توریست درمانی فردی است که برای دریافت یک یا چند نوع خدمات درمانی از محل زندگی خود به مقصدی داخل یا خارج از کشورش سفر می‌کند. در این تعریف منظور از داخل کشور محل اقامت گردشگران این است که از شهری به شهر دیگری برای دریافت خدمات درمانی بار سفر بسته و حداقل یک شب در مقصد خود اقامت داشته باشد.
این درحالی است که دلایل متعددی برای این منظور از سوی کارشناسان این نهاد بین‌المللی ذکر شده است به‌این ترتیب که آنها معتقدند توریست درمانی اصولا یا برای اینکه دسترسی به نوعی درمان خاص ندارند بار سفر می‌بندند و یا اینکه تفاوت هزینه‌ها عامل اصلی این انتخاب است؛ اگرچه امروزه دلایل متعدد دیگری در این زمینه مطرح شده که متعاقبا به آنها خواهیم پرداخت.
البته فراموش نکنید تغییر سبک زندگی و افزایش تقاضای سفرهای عمومی به سایر نقاط جهان برای استراحت نیز اثرگذاری مثبتی در صنعت گردشگری پزشکی سراسر جهان داشته است چون این روند عاملی برای پدید آمدن واژه‌ای به نام گردشگران ثانویه شده‌است. این واژه دقیقا برای افرادی که با قصد تفریح یا استراحت به سایر نقاط جهان سفر کرده‌اند و در میانه سفر خود نوعی از خدمات درمانی، بهداشتی یا پزشکی را هم دریافت کرده‌اند؛ گفته می‌شود.
نکته قابل توجه اینجاست که در بسیاری از مقاصد گردشگری بین‌المللی جهان مسئولان و سرمایه‌گذاران گردشگری پزشکی امروز حساب ویژه‌ای برای گردشگران ثانویه باز کرده‌اند؛ به این دلیل که می‌توانند با استفاده از جاذبه‌های عمومی موجود در منطقه، نظر گردشگران عمومی را به خود جلب کرده و در میانه سفر بسته‌های پیشنهادی را در اختیارشان قرار دهند که عمدتا این بسته به نتیجه رسیده و درآمد سرشاری هم به آن کشور هدیه داده است.
اخبار اکوسیستم گردشگری سلامت را در تلگرام مدتورپرس دنبال کنید
انواع توریست‌های درمانی
گردشگران درمان‌شده
در دسته‌بندی اولیه آن گروه از گردشگران که در طول سفر تفریحی خود دچار حادثه‌ای می‌شوند و به‌ناچار از خدمات درمانی مقصد سفرشان استفاده می‌کنند قرار گرفته‌اند. در این زمینه اصلی‌ترین دلیل را می‌توان در افزایش تعداد گردشگران عمومی دانست. برآوردهای بین‌المللی نشان‌دهنده این نکته است که تقریبا ۱ درصد از گردشگران عمومی که به اقصی نقاط جهان سفر می‌کنند درطول سفرشان دچار حادثه شده و در نهایت سر از بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی مقصد خود درمی‌آورند. در این میان نیمی از آنها به‌صورت سرپایی درمان شده و راهی منزل می‌شوند اما باقی حداقل سه یا چهار روز در مرکز درمانی بستری می‌شوند و نهایتا جزو گردشگران پزشکی تقسیم‌بندی خواهند شد.
گردشگر خاص پزشکی
این گروه از توریست‌های سلامت که در واقع اصلی‌ترین گروه در این نوع از مسافرت شناخته شده‌اند. آنها گردشگرانی هستند که از ابتدا با قصد دریافت خدمت درمانی، خانه و زادگاه خود را به‌قصد دریافت یک خدمت درمانی ترک می‌کنند. دلیل اصلی سفر این گروه نبود تخصص لازم، پوشش بیمه‌ای نامناسب، قیمت بالا و مدت زمان انتظار بالا در زادگاه‌شان است. البته ناگفته نماند که بخش عمده‌ای از این گردشگران پس از دریافت خدمات مورد نیاز معمولا چندروزی هم به گشت‌وگذار در مقصد خود اختصاص می‌دهند.
بیمار تعطیلات
این گروه از توریست‌های درمانی افرادی هستند که برای دستیابی به اطلاعات و آشنایی با خدمات ارائه شده در مقصد خود بار سفر می‌بندند و تلاش می‌کنند از هر فرصتی برای استفاده بهینه از تعطیلات خود برای درمان استفاده کنند. البته برخی براین باورند که این گروه را گردشگری درمانی باید بنامیم به این دلیل که خدمات مورد نیاز این گروه از مسافران درواقع خدمات سبک درمانی مثل لاغری، جراحی‌های محدود زیبایی و … است.
بیماران در معرض خطر
این گروه از توریست درمانی بیمارانی هستند که به‌دلیل عدم دسترسی به‌خدمات مناسب در زادگاه خودشان به کشور یا شهر دیگری منتقل می‌شوند؛ این نوع از گردشگران معمولا برای دریافت خدمات پزشکی کاملا تخصصی مثل جراحی مغز و اعصاب، قلب و عروق و پیوند اعضای بدن سفر می‌کنند که به دلیل سنگین بودن درمان دریافتی اصولا نمی‌توانند در هیچ یک از فعالیت‌های تعریف شده گردشگری مشارکت داشته باشند.
بیماران تخلیه شده
شاید این تعجب‌برانگیزترین گروه از توریست‌های پزشکی در سراسر جهان باشد؛ آن گروه از مسافران که به‌دلیل شیوع بیماری‌های واگیردار یا حوادث گسترده مجبور می‌شوند زادگاه خود را ترک کنند و برای دوره‌ای در کمپ‌های درمانی سایر کشورها اقامت کنند را هم جز توریست‌های سلامت تقسیم‌بندی کرده‌اند. مانند سربازان جنگ و بیماری‌های واگیردار منطقه آفریقا.
حال که با انواع توریست‌های سلامت براساس تعاریف بین‌المللی آشنا شدیم بد نیست برای آگاهی دقیق از اهمیت این گروه گردشگران که معمولا ارزش‌افزوده بالاتری در مقصد خود ایجاد می‌کنند دلایل سفر آنها را بررسی کنیم.
توان مالی
طبق نظر کارشناسان اقتصاد گردشگری یکی از اصلی‌ترین دلایل گردشگری پزشکی توان مالی و هزینه‌های مربوط به خدمات مورد نظر افراد است. آن‌طور که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند ۹۷ درصد از گردشگرانی که برای دریافت خدمات مورد نیازشان راهی کشورهای خارجی می‌شوند، اعلام می‌کنند هزینه‌های دریافت خدمات موردنظرشان تعیین کننده مقصد آنها است. البته کارشناسان تاکید می‌کنند این نکته می‌تواند کیفیت را در برخی موارد تحت تاثیر خود قرار دهد.
دومین دلیل سفر توریست‌های سلامت استفاده از خدمات جراحی‌های زیبایی در کشورهای دیگر است به این دلیل که احتمالا یا تخصص موردنظر آنها در کشورشان وجود ندارد یا اینکه این خدمات آن‌قدر گران است که بهترین گزینه سفر به کشورهایی مانند کره جنوبی، تایلند یا … برای این منظور است. البته برخی جامعه‌شناسان براین باورند تغییر سبک زندگی مردم در شرایط کنونی جهان باعث افزایش تقاضا برای چنین خدماتی در اقصی‌نقاط جهان شده است. البته این گروه تاکید می‌کنند ناشناس بودن گردشگران در کشورهای دیگر برای دریافت چنین خدماتی امتیازی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، به این دلیل که بسیاری از گردشگران علاقمند هستند هنگام دریافت چنین خدماتی هیچ‌کس از کارشان اطلاع نداشته باشد تا در نهایت با تغییرات روبرو شوند.
در بسیاری از کشورها بیمه‌ها پوشش محدودی برای خدمات درمانی ارائه می‌کنند و برخی از خدمات مورد تقاضای افراد مثل کاهش وزن، دندانپزشکی و درمان ناباروری را تحت پوشش خود ندارند. به‌همین دلیل متقاضیان برای دریافت خدمات موردنظر خود با درنظر گرفتن تفاوت قیمتی قابل‌توجهی که در زادگاه و کشورهای دیگر وجود دارد یکی از کشورهای خارجی را به عنوان مقصد دریافت خدمات مورد نیازشان انتخاب می‌کنند. به‌عنوان مثال انگلستان و استرالیا بیمه برای دندانپزشکی ندارند و به همین دلیل اتباع این کشورها معمولا برای چنین خدماتی راهی کشورهای دیگر بخصوص در خاورمیانه می‌شوند.
قراردادهای کارفرمایی یا دولتی
یکی از دلایل مهم افزایش تعداد گردشگران پزشکی در اقصی‌نقاط جهان قراردادهای درمانی میان کشورها یا کارفرمایان با برخی مراکز درمانی بین‌المللی در کشورهای دیگر است. به این دلیل که دولت یا کارفرما با درنظر گرفتن هزینه‌های موجود در کشور تصمیم می‌گیرد خدمات درمانی پرسنل یا اتباع خود را در سایر کشورها ارائه کند. به‌عنوان مثال بسیاری از کارفرمایان جزیره موریس خدمات درمانی کارمندان خود را طبق قرارداد با مراکز درمانی تونس ارائه می‌کنند. یا لیبی، اردن، جزایر قناری و مصر در واقع دولت‌هایی هستند که با کشورهای دیگر قراردادهای درمانی منعقد کرده‌اند تا اتباع این کشورها در مقصد مورد نظر درمان شده و دولت هزینه‌های آن را می‌پردازد.
مراقبت بهداشتی پناهندگان
قوانین و مقررات حاکم بر کشورهای دنیا درباره ارائه خدمات درمانی متفاوت است و بعضا این خدمات در کشوری خاص ممنوع است. بنابراین اتباع کشور موردنظر برای دریافت خدماتی که برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اند ناگزیر هستند به خارج از کشور سفر کرده و خدمت مورد نظر را دریافت کنند که براساس اطلاعات موجود سقط جنین و درمان ناباروری یکی از اصلی‌ترین دلایل سفر به خارج از کشور در میان توریست های درمانی است.
مترجم: شیدا رمزی
توریست درمانی و انواع آن باید به فعالان گردشگری درمانی ایران شناخته شود تا همه توریست های سلامت را با یک نگاه موردتوجه قرار ندهند.
درک درست مفهوم توریست درمانی توسط شرکت های گردشگری سلامت به آن ها کمک خواهد کرد تا خدمات بهتری به آن ها بدهند و نیازهای مدیکال توریست ها را درست تر پاسخ دهند