سرمایه‌های جامعه پزشکی به سمت استارتاپها بیاید!
سخنرانی رضا زرنوخی، رییس صندوق مالی توسعه تکنولوژی درباره جذابیت‌های حوزه سلامت برای سرمایه‌گذارهای خطرپذیر
رضا زرنوخی رییس صندوق مالی توسعه تکنولوژی در گردهمایی مدیران و روسای بیمارستان‌های دارای بخش بیماران بین‌المل (IPD)که هفته گذشته در هتل اسپیناس پالاس برگزار شد، یکی از سخنرانان این مراسم بود. زرنوخی با اشاره به اینکه حوزه سلامت نیازمند ورود استارتاپها و سرمایه‌های جسورانه است در مورد الزامات سرمایه‌گذاری خطرپذیر در دنیا و ایران، از جمله لزوم توجه جامعه پزشکی به آن صحبت کرد.
زرنوخی در ابتدا با اشاره به اکوسیستم استارتاپی در ایران و مطرح کردن پرسشی در این خصوص گفت: «در حدود ۸ سال پیش در ایران، در حوزه‌های عمومی غیر از حوزه تخصصی چون سلامت، چه اتفاقی افتاده است؟» او با ارائه تصویری شماتیک از اکوسیستم استارتاپی گفت: «تصویری که می‌بینید نشان می‌دهد تعداد زیادی شرکت کوچک، متوسط و تیم‌های نوآور و استارتاپی مانند اسنپ، تپسی، علی بابا، کافه بازار، آپارات در بخش‌های اقتصادی فعال شده‌اند که در کنار ظرفیت‌های اقتصادی داخل کشور، تحولی بزرگ ایجاد کردند.
برای نمونه در حوزه نرم‌افزاری، کافه بازار تغییر جدی ایجاد کرده است. کافه بازار یک پلتفرم واگذاری نرم‌افزارها و اپلیکشن‌ها است که از سمت تولیدکننده‌های نرم‌افزار به خریدارها و کسانی که مانند ما از اپلیکیشن‌ها مختلف استفاده می‌کنند این نرم افزارها را ارائه می‌دهد. این شرکت ۶ سال پیش تاسیس شده است و در حال حاضر ۲۶هزار نفر در کشور در قالب شخصیت‌های حقیقی و حقوقی که نرم افزار تولید کرده‌اند، کافه بازار به عنوان یک پلتفرم فعال در این حوزه، انتخاب کرده و این نرم افزارها را آنجا به فروش می‌رساند. این در حالی است که هیچ رابطه کاری بین کافه بازار با هیچ یک از این افراد وجود ندارد. این اپلیکیشن در حدود ۳۰ میلیون نصب دارد و یک کاربر بارها از این اپلیکیشن در اسمارت‌فون خود استفاده می‌کند. درواقع در همه اپلیکیشن‌مارکت‌ها، این اتفاق می‌افتد. پلتفرم علی‌بابا نمونه دیگری است که در ۴ سال اخیر تحول عجیبی در حوزه دسترسی به بلیط، هتل و شرایط مشابه ایجاد کرده است و یا پلتفرم‌های دیگری که برای دسترسی بهتر در حال شکل‌گیری هستند.»
زرنوخی در ادامه این سخنرانی با اشاره به فعالیت شرکت گشت سلامت آریا در حوزه گردشگری سلامت و سرمایه‌گذاری‌های استارتاپی در این حوزه گفت: «امروز که در خدمت شما هستیم، یکی از این مجموعه‌ها که وارد حوزه سلامت شده است، سرویسی کمک کننده را در این حوزه معرفی می‌کند. باید دید که این سرویس در این حوزه چه کاری قرار است انجام دهد. اما باید پرسید که اکوسیستم استارتاپی چگونه شکل گرفته است؟ یک بخشی از این شرکت نیروی انسانی خلاق و باهوش داخلی و بخش دیگر آن، نگاه خاص سرمایه‌گذاری است.
به مجموعه سرمایه‌گذارهایی که در دنیا معروف هستند ونچر کپیتالیست گفته می‌شود که بر روی تیم‌های نوآور سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذارهای خطرپذیر، ریسک‌های بازار، ریسک‌های محصول و ریسک‌های فنی و اجرایی را برطرف کرده و یک کسب و کار موفق به وجود می‌آورند. من در اینجا می‌خواهم به چند آمار و نمونه در این حوزه اشاره کنم و بگویم که با این روش تا چقدر می‌شود کسب و کارهای مکمل کارهای خودتان را راه بیندازید. آریامدتور تنها یک نمونه در این حوزه است.»
رییس انجمن وی‌سی ایران با طرح این پرسش که در اکوسیستم سرمایه‌گذاری خطرپذیر دنیا در کنار همه صنایع مانند صنایع حمل و نقل، تولید، توزیع و خدمات مختلف چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟ در دنیا صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر چه ترندی داشته است؟ گفت: «بنا بر آخرین گزارشی که از رفرنس‌های معروف دنیا به دست آمده است بین سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ می‌بینیم که روند سرمایه‌گذاری خطرپذیر در دنیا در حال متحول شدن است و یک نوع جریان اقتصادی جدید در کنار فعالیت‌های اقتصادی عادی شکل گرفته است. نکته مهمی وجود دارد اینکه کوارتر دوم ۲۰۱۸ عدد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در حال رشد است. این عدد مربوط به آمریکا است که سیلیکون‌ولی به عنوان الگوی اصلی ونچر کپیتال و توسعه شرکت‌های نوآور و فناور در دنیا این کار را انجام می‌دهد. دراروپا نیز این ترند با تفاوتی جزئی پیش می‌رود. در مقایسه در کوارتر اول ۲۰۱۸، حجم سرمایه‌گذاری در آمریکا حدود ۹ میلیارد دلار و در اروپا این عدد ۶ میلیارد بوده است. این آمار همچنان رو به رشد است. مورد جالبی که در این آمارها وجود دارد درباره آسیا است. در آسیا ظرف ۳ سال اخیر این عدد به شدت در حال رشد است و آمار کوارتر اول و دوم ۲۰۱۸ اتفاق عجیبی را نشان می‌دهد. به طور خاص آمار این سال در آسیا از اروپا و آمریکا جلو زده و با رقمی معادل ۳۵ میلیار دلار سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌های استارتاپی با روش ونچر کپیتال مواجه هستیم.»
زرنوخی ادامه داد: «گرچه تحول اصلی در این بخش برای کشورهای هند و چین بوده است. عمده سرمایه‌گذارهایی که در چین و هند درحال کار هستند، سرمایه‌گذارهای اروپایی و امریکایی هستند که به دلیل پتانسیل‌های بالای رشد این اقتصادها به آسیا می‌آیند. نکته مهم دیگری که در آسیا رخ داده است در حوزه گردشگری و گردشگری سلامت در هند است. در سال ۲۰۱۸ هند با ۲۳۲ میلیارد دلار تبدیل به رتبه سوم دنیا در توسعه گردشگری شده است. که بخشی از آن گردشگری سلامت است و نشان می‌دهد که پلتفرم‌های تخصصی و خدماتی که به خصوص از سمت متخصصین و پزشک‌ها می‌تواند ارائه کند مکمل ظرفیت‌های دیگر زیرساخت‌هایی مانند هتل و حمل‌ونقل باشد. درست است که وضعیت کشور ما از هند ضعیف‌تر است اما هند نسبت به بسیاری از کشورهای مشابه اروپایی و کشورهای دیگر در دنیا وضعیت پایین‌تری دارد. با این حال توانسته است این مقدار ظرفیت را جذب کند.»
زرنوخی با تاکید بر اینکه نکته مهم در اینجا این است که نگاه سرمایه‌گذارها مقداری از فضای سرمایه‌گذاری عادی به سمت سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه و استارتاپی در حرکت باشد اضافه کرد: «این جذابیتی است که در ایران هم در حال وقوع است. اما سوال اینجاست، این سرمایه‌گذاری‌ها در چه بخش‌هایی انجام می‌شود؟ تفکیک این سرمایه‌گذاری‌ها را اگر ببینید دو حوزه همیشه پررنگ‌تر بوده است. حوزه‌های نرم‌افزاری و خدماتی. اما سرمایه‌گذاری در دو حوزه خدمات سلامت و تجهیزات سلامت در حال زیاد شدن است. این نرم‌افزارها در سال‌های اخیر با توجه به تکنولوژی‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته و سهم سرمایه‌گذاری را در واقع زیاد می‌کنند. گرچه بخشی از خدمات نرم‌افزاری استارتاپها در حوزه‌های دیگر هم در خدمت سلامت هستند که این نشان می‌دهد، می‌توانیم سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر زیادی در حوزه سلامت داشته باشیم. و باز سوالی مطرح می‌شود که آمار در دنیا همیشه وجود دارد اما در ایران چه خبر است؟»
زرنوخی تاکید کرد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ۶ سال گذشته در ایران هم اتفاق افتاده است. «تعدادی سرمایه‌گذار با رویکرد سرمایه‌گذاری خطرپذیر وارد این حوزه شده و روند این سرمایه‌گذاری‌ها هم رو به رشد بوده است. حالا ما در سال ۹۷ تقریبا بیش از ۴۸ نهاد سرمایه‌گذاری خطر پذیر داریم که بر روی این حوزه‌ها سرمایه گذاری می‌کنند. سوال دیگری نیز وجود دارد، اینکه چه حوزه‌هایی در سال ۹۶ بین سرمایه‌گذارها جذاب بوده است؟ پاسخ این است که کشور ما تقریبا با ترندهایی که در دنیا وجود دارد همخوانی دارد اما نکته‌ای وجود دارد اینکه که حوزه سلامت، تجهیزات پزشکی و حوزه بایوتکنولوژی جزء حوزه‌های با اولویت سرمایه‌گذارها است و این نشان می‌دهد، اگر بخواهید در کنار سرویس‌هایی عادی که ارائه می‌دهید وارد سرمایه‌گذاری بر روی تیم‌هایی که مکمل کسب و کارهای شما هستند شوید؛ باید بدانید که این حوزه، حوزه‌ای است که می‌تواند ارزش افزوده بسیار خوبی را ایجاد کند.»
زرنوخی در انتهای این سخنرانی به آمارهایی در این حوزه اشاره و عنوان کرد: «اعضای انجمن وی‌سی پیش‌بینی را برای سال ۹۸ در این حوزه داشته‌اند و سوالی در این خصوص مطرح است که آیا با وجود محدودیت‌ها و رکود اقتصادی باز هم کسانی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری خطرپذیر هستند؟ پاسخ اینگونه است که ما یک حد کمینه و بیشینه گرفته‌ایم و دوباره از ۱۶ عضوی که درواقع پورتفوی آنها برای سال آینده آماده بود پیش‌بینی شد که حدود ۴۵۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپها انجام شود. در بدترین شرایط هم این عدد ممکن است تا ۱۹۵میلیارد تومان کاهش یابد. با توجه به آمار و جزییاتی که وجود دارد، حوزه سلامت، دیجیتال، ورزش، سلامت جسمانی و حوزه بایوتکنولوژی جز ولویت‌های جدی سرمایه‌گذارهای خطرپذیر هستند. هدف اصلی این است که بخش سرمایه‌گذاری‌ها فرصت‌هایی را ایجاد خواهند کرد که بتوانند از بازار بیمارستان‌ها و خدمات پزشکی با یک روند رو به رشدی حمایت کنند. امیدواریم تیم‌هایی شبیه آریامدتور در سال آینده از این ظرفیت‌ها بیشتر استفاده کنند و همچنین دولت هم کمک کند و منابع اهرمی را قرار دهد که بخشی از این پورتفو موفق‌تر شود.»
او با بیان کردن تجربه‌های سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر موفق در حوزه سلامت گفت: «ما به عنوان یک سرمایه‌گذار خطرپذیر، تجربه سرمایه‌گذاری بر روی ۳ استارتاپ در حوزه سلامت را داریم. یکی پروژه آریامدتور که از طریق شرکت سرمایه‌گذاری صندوق توسعه تکنولوژی به آن وارد شدیم. دوم تجربه سرمایه‌گذاری در پلتفرم دکتر دکتر را داریم که یک نوع سیستم نوبت‌دهی است که با همکاری یک هلدینگ دارویی در کشور در حال توسعه است. همچنین در حوزه خدمات سلامت، بر روی اپلیکیشن کرفس سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. هر سه مورد، تجربه موفق ما در این حوزه بوده که این استارتاپها رشد خوبی داشته‌اند. همچنین در علی بابا سرمایه‌گذاری کرده‌ایم که اکنون بزرگترین پلتفرمی است که خدمات گردشگری و رزرواسیون را در ایران انجام می‌دهد، از خدمات هتل، بلیط گرفته تا اقامت و سرویس‌های مختلف. امیدواریم که این شرکت با تکمیل خدمات خود و هم‌افزایی بین این خدمات با حوزه سلامت و گردشگری سلامت بیشتر از قبل به سمت جلو حرکت کند.»
زرنوخی در انتها با دعوت از جامعه پزشکی و سلامت گفت: «عزیزانی که در این جمع حضور دارند اگر علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در فیلد‌های استارتاپی هستند ما می‌توانیم پروژه‌هایی را که تیم‌های خوب و قوی دارند به آنها معرفی کنیم تا با سرمایه‌گذاری شما پروژهای خوبی در این حوزه انجام شود.»
عرض سلام و خسته نباشید . نکاتی که جناب آقای زرنوخی در مورد سرمایه گذاری در حوزه ی گردشگری سلامت بیان کردند بسیار حائز اهمیت و تاثیرگزار است . اگر پول به بخش گردشگری سلامت وارد شود می توان این ظرفیت مغفول مانده صادرات خدمت را سر پا کرد . بجای صادرات بشکه های نفت و گاز به کشورهای دیگر، با حضور پر رنگ دست اندرکاران و سرمایه گذاران می توان مشغول به صادرات خدمات پزشکی و درمانی شد .
امید است سایر عزیزان که استطاعات مالی دارند و توانایی سرمایه گذاری دارند به این صنعت سود ده وارد شوند و همه را از منافع آن بهره مند سازند .