آموزش آکادمیک نیاز صنعت گردشگری سلامت است
گفتگو با دکتر محمدزاده رییس دانشگاه نورث‌وست
گردشگری سلامت که خود حاصل تلاقی دو رشته پزشکی و گردشگری است سابقه‌ای بیش از 50 سال در کشور ما دارد. اما با رشد تکنولوژی و پیشرفت پزشکی و همچنین با گسترش شبکه‌های اجتماعی و سهولت در ارتباط افراد در سراسر دنیا، امکانات تازه‌ای در اختیار این صنعت قرار گرفت که منجر به ظهور و حضور بازیگران جدید در این صنعت شد. ایجاد پلتفرم‌های گردشگری سلامت و ساماندهی به شکل سنتی ورود و همراهی گرداشگری سلامت در کنار خوشنامی پزشکان ایران ارزآوری‌های فراوانی را به همراه داشت. اما امروز به دلیل رقابت سنگین میان کشورها، این صنعت با چالش‌هایی روبرو است که حل آن با آزمون وخطا بسیار پرهزینه است. از این رو جای خالی آموزش‌ها تخصصی و تجربه‌محور به صورت آکادمیک در میان بازیگران و فعالان این صنعت احساس می‌شود.
مدتورپرس با حضور در رویداد EMT 2022 در حاشیه رویداد گردشگری سلامت اروپا که در شهر آبانوترمه ایتالیا برگزار شد با یکی از شرکت‌کنندگان فعال این رویداد گفتگو کرد. با دکتر محمدزاده رییس دانشگاه نورث‌وست در خصوص فعالیت‌های آکادمیک این دانشگاه در حوزه گردشگری سلامت به گفتگو نشستیم.
نگرش سیستمی نیاز هر پیشرفت است
آقای دکترمحمدزاده لطفا در خصوص فعالیت‌های نورث‌وست در حوزه‌های مدیکال توریسم وحوزه‌های گردشگری و سلامت برایمان بگویید.
ضمن تشکر از شما که این فرصت را در اختیار ما گذاشتید، صنعت گردشگری به یکی از صنایع مهم ارزآور و اشتغال‌آفرین در عرصه جهانی تبدیل شده و لازم است که برنامه‌ریزان توسعه‌ی اقتصادی کشور در ارتباط با این صنعت نگرش جدیدی را داشته باشند.
برای پیشرفت هر صنعتی از جمله صنعت گردشگری، پزشکی و گردشگری سلامت نیاز به این است که به این صنعت به چشم یک سیستم نگاه شود.
نگرش سیستمی در هر مجموعه به ما این امکان را می‌دهد تا با تجزیه و تحلیل هر داده مورد نیاز را پیدا کنیم.
ما اگر بخواهیم تحولی را در صنعت گردشگری پزشکی بوجود بیاوریم بایستی به دو مقوله اساسی این صنعت یعنی مدیریت و منابع انسانی توجه ویژه داشته باشیم.
در حال حاضر طبق آنالیزهایی که ما انجام دادیم در بخش مدیریت صنعت گردشگری پزشکی آنچنان که باید و شاید تحولات لازم در نه تنها کشور ما در بسیاری از کشورها صورت نگرفته و این به دلیل آن است که نگاه علمی به این قضیه وجود نداشته.
من اعتقاد دارم که ما بایستی گردشگری پزشکی و گردشگری سلامت را با مقوله علمی مدیریت تلفیق کنیم و به صورت یک زمینه میان‌رشته‌ای به این‌ها نگاه کنیم.
جای خالی آموزش آکادمیک در گردشگری سلامت
آقای دکتر در تلاقی مدیریت و منابع انسانی متغییر بسیار مهمی داریم به نام آموزش. اگر بخواهیم اصول مدیریت را استوار کنیم و ضمنا نیروی انسانی ماهر و باتجربه داشته باشیم که تجربه این صنعت را داشته باشند، کارکرد آموزش بسیار مهم می‌شود. شما از جنس دانشگاه و آکادمی هستید و فکر می‌کنم یکی از بازیگرانی هستید که قرار است در این فضا تاثیرگذاری زیادی داشته باشد. راهکار مساله آموزش در صنعت گردشگری سلامت چیست خود شما به عنوان رییس دانشگاه نورث‌وست چه برنامه‌هایی در این زمینه دارید؟
آموزش بستر توسعه هر صنعت و هر زمینه و شاخه‌ای است و ما اگر بخواهیم که انتظار داشته باشیم یک صنعت یا یک زمینه به سمت توسعه حرکت کند، چنانکه به مقوله آموزش توجه کافی نداشته باشیم، به اهداف خود نائل نخواهیم شد.
یکی از دلایل عدم موفقیت خیلی از کشورها از جمله کشور ما در این بحث عدم نگاه علمی و سیستمی به مسئله آموزش است.
متاسفانه بهای لازم به آموزش در کنار سایر بخشها داده نمی‌شود و معمولا آموزش را در پایین‌ترین رده‌ی اهمیت قرار می‌دهند.
روشهای علمی خیلی خوبی وجود دارد که بنظرم از این روش ها برای پیش‌برد اهداف و توسعه منابع انسانی نه تنها صنعت گردشگری، که در کلیه بخش‌های دیگر استفاده نشده است.
ما در حال حاضر خلاء محسوسی در این زمینه داریم. این خلا را بایستی با جمع‌افزایی و حرکت سینرژیک پر کنیم. نه تنها وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های زیربط بلکه دانشگاه‌ها هم باید دست‌در‌دست هم بدهند تا این کمبود را پر کنیم.
ما در دانشگاه نورث‌وست به مسئله گردشگری نگاه ویژه داریم. یکی از دپارتمان‌هایی که در بدو تأسیس این دانشگاه مدنظر بود، دپارتمان گردشگری بود. گردشگری و البته هتل‌داری که ما این را با حضور یکی از اساتید موفق و سرشناس این رشته فعال کردیم و طرح ها و برنامه‌هایی را برای توسعه این بخش در نظر گرفتیم.
این یک برنامه راهبردی و استراتژیک است. یعنی زمان لازم است برای اینکه این برنامه به طور کامل اجرا شود. من اعتقاد دارم که بسیاری از حرکت‌هایی که در حال حاضر برای صنعت گردشگری و هتل داری انجام می‌شود، حرکت‌های رهیافتی و کوتاه‌مدت است و به طور اخص صنعت گردشگری ما یک برنامه جامعه استراتژیک ندارد.
فقدان این نقشه راه و مسترپلان باعث شده که ما تا به حال به آن اهداف بلند نرسیدیم ولی دانشگاه نورث‌وست این پیش زمینه را فراهم کرده که برنامه استراتژیک برای توسعه این صنعت طراحی شود و مقدماتش را هم فراهم کردیم.
امیدوار هستیم که به وزارتخانه‌های مسئول با همکاری دانشگاه به این مسئله فکر کنند که از طریق این صنعت، یعنی گردشگری پزشکی و گردشگری سلامت، هم می‌توانند برای کشور اقتصاد پویا‌تری به وجود بیاورند و هم اینکه برای جوانان کشور که خوشبختانه تعداد زیادی هم ما تحصیل‌کرده دارای پتانسیل داریم زمینه اشتغال فراهم کند.
دانشگاه بین‌المللی نورث‌وست برنامه‌ریزی خاصی برای ایجاد دوره‌های میان رشته‌ای کارشناسی ارشد حرفه‌ای کسب و کار، مدیریت کسب‌و‌کار و همچنین دکترای حرفه‌ای مدیریت کسب‌و‌کار تدوین کرده که البته این برنامه هنوز به تصویب نرسیده ولی مقدماتش فراهم شده و ما پیش‌بینی می‌کنیم اگر سازمان‌های مسٔول به کمک دانشگاه بیایند، بتوانیم برنامه خوبی برای توسعه مدیریت این سند در درجه اول بوجود بیاوریم.
در استراتژی دانشگاه در خصوص بخش‌های دیگر اقتصادی، خصوصا بخش‌هایی که ارزآور هستند چیست؟ و اگر هم جمع بندی از مطالب گفته شده دارید بفرمایید.
منابع انسانی سرمایه‌های اصلی هر کشور هستند. کشوری که بخواهد به رشد و توسعه متوازن و همه جانبه نائل شود می بایست تمرکز خود را بر رشد و توسعه منابع انسانی‌اش بگذارد.
بسیاری از کشورها فاقد منابع طبیعی، معادن، جنگل‌ها و دیگر ثروت‌های خدادادی هستند. اما به واسطه نیروی کار تحصیل‌کرده، کارآمد و متعهد و با انگیزه توانستند پیشرفت‌های چشمگیری در توسعه داشته باشند و به یکی از بازیگران اقتصادی مهم جهان تبدیل شوند.
ژاپن یکی از همین کشورهاست که از منابع طبیعی و ثروت‌های خدادادی بی‌بهره است؛ اما به برکت داشتن نیروهای انسانی متعهد و کارآمد، توانسته است به یک اقتصاد پویا دست پیدا کند.
به نظر من برای رسیدن به یک اقتصاد پویا باید منابع انسانی و منابع خدادادی را در کنار هم به خدمت گرفت تا بتوانیم بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم.
بهره‌مندی از رویدادهای جهانی برای تغییر نگرش در سیاست‌های کلان
آقای دکتر شما در این رویداد EMT 2022 یکی از شرکت‌کنندگان فعال بودید. فکر می‌کنید گردشگری سلامت ایران چطور باید از فرصت رویدادهای بین‌المللی مانند رویداد گردشگری سلامت اروپا استفاده کند ؟
به نکته مهمی اشاره کردید؛ ما در کشورمان پتانسیل‌های بسیار بالایی برای بهره‌برداری از گردشگری پزشکی داریم. مهمترین آنها پزشکان خوشنام و باتجربه و سرشناس که توانایی آنها در عرصه جهانی به اثبات رسیده است و نیروهای تسهیل‌گری که می‌توانند به عنوان بازو‌های عملیاتی و اجرایی کمک‌کننده به خدمات پزشکی گردشگران باشند. ما با یک سری از آموزش‌های پیشرفته میتوانیم زمینه‌های توسعه این صنعت را آماده کنیم. در کشور ما متاسفانه آنچنان که باید و شاید به این مقوله توجه نشده است علیرغم داشتن نیروی انسانی تحصیل کرده و جوان رشد مطلوبی نداشته ایم و نتوانستیم به آن جایگاه خاصی که شایسته آن هستیم نائل شویم.
به نظر می رسد که تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی و سیاست‌های کلان نیازمند نگرشی تازه هستیم. این خلا متاسفانه وجود دارد و سیاست‌های کارآمد و درستی در حوزه گردشگری سلامت بین تصمیم‌گیرندگان و مسئولان دیده نمی‌شود. امیدوار هستیم به کمک رسانه هایی چون شما، بتوانیم تاثیرگذار باشیم و ذهن مدیران کلان را دگرگون کنیم. البته این کار هم تکنیک دارد. تکنیک آن «نیاز دست به کار شدن» نام دارد.
اگر بتوانیم مدیران کلان را تحت تاثیر قرار بدهیم باقی مشکلات خود‌به‌خود حل خواهد شد. به اعتقاد من در کشور ما آنجا که منابع مالی موجود است طرح و برنامه وجود ندارد و آن جایی که طرح و برنامه وجود دارد منابع مالی وجود ندارد. ما باید این دو را با هم متصل کنیم. تا این اتفاق نیفتد ایده‌ها در ذهن ایده‌پردازان باقی می‌ماند و منابع مالی هم در جاهای دیگری مصرف می‌شوند. ما باید بتوانیم این دو را با هم وصل بکنیم و این بزرگترین کاری است که میتوانیم انجام دهیم و البته کار بسیار مشکلی هم هست.