نخستین برنامه ما، ساده کردن کار برای استارتاپ‌ها است
امین حقیقت، دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت به استارتاپ‌ها قول داد که راهکارهای ساده برای فعالیت قانونی را به آنان معرفی کند.
زمان کوتاهی از امضای جدیدترین توافقنامه حوزه گردشگری سلامت میان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گذرد. توافقنامهای که در آن تلاش شد نحوه فعالیت قانونی برای شرکت های تسهیل گر درمان شفاف‌تر شود. زیرا صدای واحد این شرکت‌ها سردرگمی در مراحل دریافت مجوزهای قانونی است. دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت در گفت‌وگو با مدتورپرس از شفافیت توافقنامه و تلاش شورای راهبری گردشگری سلامت برای تسهیل کار استارتاپ‌ها می‌گوید. امین حقیقت می‌گوید که شخصا پیگیر تسهیل در فعالیت استارتاپ‌ها خواهد شد.
آقای حقیقت، توافقنامهای که اخیرا میان وزارت بهداشت و سازمان میراث فرهنگی درباره گردشگری سلامت امضا شد، چقدر می‌تواند کار را برای فعالان گردشگری سلامت سخت یا آسان کند؟ گویا شما نقدهایی به توافقنامه داشتید. ایرادات آن از دید شما چه هستند؟
بگذارید درباره توافقنامه کمی عملیاتی‌تر صحبت کنیم. به نظر می‌رسد سوءبرداشت، سوءتفاهم یا تداخل نظرات وجود داشت که در حوزه گردشگری سلامت نقش سازمان میراث فرهنگی و وزارت بهداشت دقیقا چیست. دوستان ما در نظر داشتند که توافقی حاصل شود و به آگاهی همه استارتاپ‌ها و شرکت های تسهیل گر درمان برسد. در این توافق کار تشخیص و درمان کاملا از بخش گردشگری جدا شد. وزارت بهداشت دغدغه داشت که افراد غیرمتخصص در کار تشخیص، ارجاع و درمان اظهار نظر و بروکری می‌کنند. سازمان میراث فرهنگی هم نگران آن بود که بخش گردشگری این صنعت در دست کسانی است که واجد شرایط نیستند و مجوز آن‌ها قانونی نیست. این دغدغه‌ها ما را به این فکر انداخت که یک توافق جامع و کامل داشته باشیم. با این توافق تریاژ تشخیص و درمان به سمت وزارت بهداشت رفت و کلیه مراحل گردشگری از آغاز تا پایان به میراث فرهنگی سپرده شد. در توافقنامه، تفاوت‌ها و شرح وظایف مشخص شد. شرکت های تسهیل گر درمان وظایف خاصی دارند. بیمار را پذیرش می‌کنند، مراحل ابتدایی و کار تشخیصی را انجام می‌دهند. سپس بیمار را به شرکت‌های خدمات مسافرتی می‌سپارند تا کسانی که مجوز گردشگری دارند، کارهای رزرواسیون، ویزا، ترنسفر، گشت و غیره را انجام دهند. پس شرکت‌های مسافرتی نقشی در تشخیص و درمان ندارند. شرکت های تسهیل گر درمان هم هیچ نقشی در کار گردشگری نخواهند داشت. این توافق به نظر من شرایط را شفاف و روشن می‌کند.
با این توصیف به نظر می‌رسد که باز به خانه اول برگشتیم. چون شرکت های تسهیل گر درمان در هر دو شاخه کار می‌کنند. بعد از این سازوکار فعالیت آن‌ها چه می‌شود؟
آن‌ها باید هر دو مجوز را بگیرند. برخی از شرکت‌های گردشگری می‌خواهند در کشورهای مبدا شعبه بزنند، کار خود را گسترش دهند و کار تشخیصی و درمانی انجام دهند. آن‌ها باید در چارچوبی که وزارت بهداشت ابلاغ کرده، فعالیت کنند و مجوز تسهیل‌گری هم بگیرند. و برعکس، وزارت بهداشت هم می‌گوید که اگر شرکت های تسهیل گر درمان می‌خواهد کارهای گردشگری را انجام دهد، باید مجوز بند ب و مجوز گردشگری سلامت را از سازمان میراث فرهنگی بگیرد.
یعنی باز هم یک شرکت های تسهیل گر درمان اگر بخواهد در هر دو حوزه کار کند، حوزه گردشگری به حوزه سلامت ورود می‌کند، حوزه سلامت هم به حوزه گردشگری ورود می‌کند.
تا زمانی که شرکت های تسهیل گر درمان فقط وظیفه ذاتی تسهیل‌گری را انجام دهد، این اتفاق نمی‌افتد. زیرا تبلیغ و مارکتینگ برای پذیرش بیمار، معاینات اولیه، مراحل تشخیص و در نهایت ارجاع به بیمارستان انجام می‌شود. ولی همه این ارتباطات و پیوندها باید توسط شرکت‌های تسهیل‌گر انجام شود. یعنی کارهای رزرواسیون، تهیه بلیت، ویزا، مترجم، ترانسفر و سایر خدمات را انجام دهند و بیمار را به بیمارستان تحویل دهند. پس از درمان دوباره تحویل بگیرند، به همراهان سرویس گردشگری ارائه دهند و بیمار را راهی کنند. بسیاری از گردشگران سلامت که به ایران می‌آیند، نیازمند درمان پزشکی نیستند و کاری با شرکت های تسهیل گر درمان ندارند. شرکت های تسهیل گر درمان فقط کار مدیکال توریسم را در جهت تشخیص و ارجاع انجام می‌دهند. آژانس‌ها، ولنس توریسم، هلث توریسم، مراکز گردشگری، مراکز آب‌درمانی و غیره از سازمان میراث فرهنگی مجوز می‌گیرند. این شفافیتی است که ما دوست داریم وجود داشته باشد و همه بدانند تا کسی سر در گم نشود. البته خود توافقنامه کاملا شفاف است. سازمان میراث فرهنگی این توافق را رسانه‌ای و ارسال کرد. برخی از فعالان تعابیر متفاوتی از توافقنامه داشتند. ولی جملات آن بسیار شفاف است، عنوان آن توافقنامه است، نه تفاهمنامه و به امضای مقام عالی هر دو دستگاه هم رسیده است. پس صددرصد قابل اجرا است. امیدوارم به زودی شاهد تفاوت محسوسی که این توافقنامه ایجاد می‌کند، باشیم.
از دید شما کم‌وکاستی‌های آن چیست؟ شاید مسائلی در این توافقنامه پیش‌بینی نشده باشد یا مفاد جدید، مسائل جدیدی به بار بیاورد.
برای این توافقنامه مسائل فوری، مسائل پیش‌بینی نشده و حتی اختلافات را در نظر گرفتیم. ما آن را به شورای راهبری ارجاع می‌دهیم تا شورا برای ابهامات و مواردی که ممکن است پیش آید، تصمیم بگیرد. البته خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی و معاون گردشگری آن و معاونت درمان وزارت بهداشت روی این موضوع تعامل خوبی دارند. من مطمئنم اگر مسئله‌ای هم وجود داشته باشد، درون‌سیستمی حل و اطلاع‌رسانی می‌شود.
ما در زمینه تعاملات درونی دولت و نهادهای متولی برای صنعت گردشگری سلامت، مدل موفقی از کشورهایی مانند هند داریم که بتوانیم از راهکارهای آن‌ها ایده بگیریم؟
بله، اساسا شکل‌گیری شرکت های تسهیل گر درمان بر اساس همین مدل‌های مطالعه شده بود. کشورهای پیشرو همین کار را کرده‌اند. این شرکت‌ها در دنیا غالبا یا توسط تیم‌های پزشکی ایجاد شده‌اند، یا شکل گرفته از بیمارستان‌های فعال در این حوزه هستند. من روی این موضوع خیلی تاکید دارم که بر اساس مدل‌های موفق، وظیفه ذاتی شرکت های تسهیل گر درمان ، فعالیت در کشورهای مبدا است، نه در کشور خدمات‌دهنده. شرکت‌ها در کشور مبدا با همکاری شرکای خود مانند مراکز درمانی، شرکت‌های داخلی یا پزشکان، بیماران را پذیرش می‌کنند، تاریخچه بیماری، آزمایش‌ها، تشخیص اولیه و غیره را ثبت می‌کنند، سپس به مرکز درمانی ارجاع می‌دهند. این یک مدل تعریف شده است که کارهای تریاژی توسط شرکت‌ها در مبدا انجام شود و کارهای گردشگری به عهده شرکت‌های گردشگری باشد. من امیدوارم وزارت بهداشت، شرکت های تسهیل گر درمان را به فعالیت در خارج از کشور هدایت کند. در ایران بیمارستان‌ها و آژانس‌های مسافرتی کار خود را می‌کنند.
موضوع دیگر استارتاپ‌های جوان با گردانندگانی جوان هستند. اکوسیستم گردشگری سلامت کشور هم کوچک است. این افراد و شرکت‌ها به امید چه حمایت‌هایی می‌توانند وارد این کار شوند و چه حمایت‌هایی از سوی نهادهای متولی برای آن‌ها وجود دارد؟
پاسخ به این پرسش دو بخش دارد. بخش نخست این است که ما بگوییم استارتاپ‌ها باید چه‌کار کنند. ما استارتاپ‌های چندساله در این حوزه داریم، کسانی هم هستند که فعلا زیرساخت‌ها را برای ورود به این کار فراهم می‌کنند. به هرحال خلا قانونی در این زمینه وجود داشت. بهترین راه از نظر ما که شاید سخت‌ترین راه از نظر دوستان باشد، این است که مجوز بند ب و مجوزهای تسهیل‌گری را بگیرند. در آن صورت می‌توانند به صورت کاملا قانونی فعالیت کنند. ولی دستور کار نخستین جلسه ما در شورای راهبری، موضوع استارتاپ‌ها است تا بتوانیم یک وجاهت قانونی برای فعالیت آن‌ها که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در این صنعت دارند، فراهم کنیم. به این شکل استارتاپ‌های گردشگری سلامت یک شخصیت حقوقی تعریف‌شده خواهند داشت و در نهایت آن‌ها را با دو راهکار خودمان پیوند می‌دهیم تا با شرکت‌های خدمات مسافرتی و تسهیل‌گر به شکل قانونی کار کنند. بگذارید این موضوع را از یک زاویه دیگر هم توضیح دهم. سیاست سازمان میراث فرهنگی حمایت صددرصدی است. آقای مونسان رییس سازمان میراث فرهنگی همیشه از جوانان و ایده‌های نو حمایت کرده‌اند و از همکاران هم خواسته‌اند که حامی ایده‌های نو باشند. حمایت، وظیفه ذاتی و سازمانی ما است و به آن معتقدیم. من همینجا قول می‌دهم که اگر کلیه افراد، به‌ویژه جوانانی که می‌خواهند به این صنعت وارد شوند، به دفتر خود من بیایند، من راحت‌ترین و کوتاه‌ترین راه قانونی با کم‌ترین مشکلات را برای دستیابی به هدف به آنان معرفی می‌کنم. از ارتباطاتی که میان شورا و بقیه دستگاه‌ها وجود دارد، برای رایزنی استفاده می‌کنم تا امید تازه‌ای برای فعالان ایجاد شود. زیرا دغدغه آنان، دغدغه ما است و هدف‌مان رشد و توسعه گردشگری سلامت است.
ولی آقای حقیقت غالب شرکت‌ها و استارتاپ‌ها از پیچیدگی دریافت مجوز به عنوان یکی از مشکلات این صنعت می‌گویند. هنوز سردرگم هستند که ابتدا با کدام دستگاه باید هماهنگ باشند. راهکار شما برای این موضوع چیست؟
واقعیت این است که ما یک دستگاه دولتی هستیم. دولت دستورالعمل‌ها و قوانینی دارد که شاید ظاهرا پرچالش باشند. ما باید واقع‌بین باشیم و آن سوی ماجرا را ببینیم. در فعالیت بدون مجوز اگر تخلفی رخ دهد و اختلافی به‌وجود آید، چه کار باید بکنیم؟ ما می‌خواهیم این موضوع که مجوز بدهیم یا ندهیم و تحت نظارت چه سیستمی باشند، را در شورای راهبری به نتیجه روشنی برسانیم تا در سیستم تخصصی خودمان استارتاپ‌هایی که در حوزه گردشگری سلامت کار می‌کنند و مجوز ندارند، سازوکاری برای فعالیت داشته باشند.
ولی موضوع استارتاپ‌ها این نیست که بدون مجوز کار کنند. از پیچیدگی و دشواری دریافت مجوز و طولانی شدن آن گله‌مند هستند.
من این قول را به شما می‌دهم که تا یک ماه آینده سازوکار آن را رسما اعلام می‌کنیم. سازوکاری که شرایط استارتاپ‌ها را ساماندهی می‌کند.
آخرین سوال این است که وظیفه شورای راهبری در این صنعت و در برابر شرکت‌ها و استارتاپ‌ها چیست؟
شورای راهبری عملا یک نهاد قانون‌گذار، ناظر و به نوعی سیاست‌گذار است. دستگاه‌های متولی که نقش پررنگی در گردشگری سلامت دارند، در شورا حاضر هستند. ما جلسات منظم و تعاملات خوبی داریم. از زمانی که من دبیر شورا شدم، در نخستین نشست همه اعضا بر همسو و هم‌فکر بودن تاکید کردند. امیدوارم بتوانیم هرچه سریع‌تر به معنای واقعی یک سری قوانین را ساده‌تر کنیم و برنامه‌های حمایتی داشته باشیم. برای نمایشگاه‌ها، سمینارها و رویدادهای داخلی و خارجی تصمیم بگیریم و ایران را بهتر معرفی کنیم. در نمایشگاه‌های بین‌المللی که در اقصی نقاط دنیا برگزار می‌شود، برنامه تبلیغاتی داشته باشیم. سازمان میراث فرهنگی به‌طور جدی به دنبال رشد گردشگری سلامت است. برای نمونه رویداد اکو را در هفته گذشته داشتیم که در سطح خود بسیار خوب بود و من از برگزاری آن بسیار خوشحالم. خواهش من از جوانان علاقه‌مند این است که آستین‌ها را بالا بزنند و وارد این کار شوند. زمینه مهیا است و این کار ایده و انرژی جوانان را می‌طلبد. امیدوارم با نیتی که در سازمان میراث فرهنگی وجود دارد، بتوانیم از آنان حمایت کنیم و با همه نیرو، کشور را به رشد اقتصادی و شکوفایی برسانیم.
گفت‌وگو: پریسا امام وردیلو