نمایشگاه ۶ماهه اکسپو، فرصتی برای بازاریابی توریسم پزشکی ایران است
دکتر محمد جهانگیری، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی
دکتر محمد جهانگیری از فعالان صنفی حوزه گردشگری سلامت در سال‌های اخیر بوده است. جهانگیری بنیان‌گذار و رییس انجمن خدمات بین‌المللی سلامت است که یک تشکل صنفی زیرمجموعه اتاق بازرگانی ایران و از معدود نهادهای صنفی فعال در توریسم پزشکی کشور است. جهانگیری که عهده‌داری معاونت فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی کشور است شناخت خوبی از اقتصاد درمان هم دارد و معتقد است باید بعد از یک دوره بلند رکود در گردشگری درمانی، خیز مجددی برای بازاریابی و گرفتن سهم از بازار منطقه کرد.
در دو سال اخیر خیلی از فضاهایی که به حوزه گردشگری سلامت، توریسم سلامت و پزشکی مربوط می‌شود دچار رکود شده‌اند و به دنبال آن خیلی از فضاهایی که می‌توانسته‌اند بازار جدیدی را برای ایران ایجاد کنند عملاً کور شده است.
حال که فضاها مقداری باز شده‌اند و رویدادهایی مثل اکسپوی دبی را در پیش داریم، فکر می‌کنید این اتفاق تا چه اندازه می‌تواند پتانسیلی برای گردشگری سلامت باشد که بتواند خودش را احیا و یک پرزنت جهانی داشته باشد و خیلی از ظرفیت‌هایی که در دو سال گذشته راکد ماندند را بازیابی کند؟
موضوعی که به آن اشاره کردید، موضوع مهمی است. پاندمی کرونا گره‌هایی در حوزه گردشگری سلامت به وجود آورد که برخلاف همه برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی‌ها و انتظارات بود. کنشگران و فعالان گردشگری پزشکی کشورمان در این دوران، چالش‌های بسیار زیادی را متحمل شدند. یکی از این چالش‌ها این بود که تمام ظرفیت‌های ارائه خدمت به سمت خدمات ضروری‌‌تر تمایل پیدا کرد و به خدمات مربوط به حاشیه پاندمی کرونا متمرکز شد و به طور کلی ارائه خدماتی در زمینه زیبایی و … به طور کلی از دستور کار خارج شد شد.
در واقع نکته این است که وقتی در حوزه سلامت موارد حاد و اورژانسی زیاد می‌شود تقاضای خدمات عادی کمتر می‌شود. به طور کلی مسائل پزشکی قابل تحمل‌تر در زمان کرونا فراموش شدند زیرا ریسک کرونا اجازه چنین کارهایی را نمی‌داد.
علاوه بر این، ظرفیت مراکز و بیمارستان‌ها به خاطر کرونا محدود شده بود و نمی‌شد همین ظرفیت را هم به موارد بستری و رسیدگی‌های غیرضروری اختصاص داد. همچنین در کل دنیا رفتوآمد و سفر بین کشورها و حتی شهرها در حوزه‌های مختلف (تجارت و …) محدود شد چه برسد به حوزه سلامت و انتقال بیمار که رفتوآمد در آن ریسک بالاتری هم داشت.
همه این چالش‌ها دست به دست هم داد تا در یک بازه زمانی دوساله، حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری اولیه کسانی که در حوزه خدمات بین‌المللی سلامت یا گردشگری سلامت پا پیش گذاشته بودند، بدون بازگشت شد. در نتیجه به سمت رکودی جدی در شاخه گردشگری سلامت رفتیم. در این وانفسا که شرح آن رفت، بازشدن مرزها و برگزاری رویدادهایی چون اکسپو، به مثابه‌ی یک فرصت طلایی، بسیار قابل تامل است.
با توجه به اینکه توریسم سلامت در دوران پساکرونا با قبل از آن متفاوت شده به نظر شما رویکرد فعالان گردشگری سلامت که در نمایشگاه اکسپو حاضر می‌شوند برای بازایابی و توسعه بازار چه باید باشد؟
اکسپو برای مارکتینگ و بازاریابی گردشگری سلامت فضای مناسبی است درصورتی که با ذهنی آماده و آگاهی از الزامات دوران پساکرونا در آن حضور داشته باشیم. منظورم این است که قبل از استفاده از هر ظرفیت جدیدی که به بازاریابی گردشگر سلامت برای ایران مربوط است، باید حواس‌مان باشد که روند ارائه خدمت با دوران قبل از کرونا متفاوت خواهد شد. این موضوعی است که باید به آن توجه کنیم و خیلی زود باید با الگوگرفتن از برنامه‌ریزی کشورهای جهان، ظرفیت‌های خودمان را با الزامات دوران جدید سازگار کنیم. در این دوران همچنین سخت‌گیری‌ها برای گردشگران ورودی بیشتر و مشروط به انجام تست کرونا خواهد بود.
توصیه اولیه من این است شرکت سروبنیان ادبی که به صورت انحصاری از طرف شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی سازمان میراث وارد گود شده و مسئولیت پذیرفته است، به صورت مستقیم با حوزه سلامت و بازیگران اصلی توریسم سلامت وارد مذاکره شود تا بتوانیم کار فاخری در این حوزه در اکسپو ارائه بدهیم.
دیگر اینطور نیست که هرکس خواست وارد کشوری شود. پس تا یکی دو سال آینده این مسیر نسبت با گذشته، مسیر متفاوتی خواهد بود پس باید با هشیاری تمام برای توسعه‌ی گردشگری سلامت متناسب با دوران کرونا یا اصطلاحا پساکرونا خودمان را آماده کنیم؛ چه از نظر فناوری و چه در حوزه اجرایی و عملی. در کنار این‌ها باید بدانیم که ممکن است نیازهای مردم هم متفاوت شده باشد. زیرا بعضی از بیماری‌ها مغفول مانده است و به آنها رسیدگی نشده است. بنا به تجربه‌ام با اطمینان می‌گویم که نیازهای درمانی گردشگر سلامتی که ایران را برای دریافت خدمت پزشکی انتخاب کرده، با یک سال‌و‌نیم گذشته متفاوت شده.
به نظر شما آمادگی کافی در فعالان گردشگری سلامت ایران وجود دارد که در اکسپو۲۰۲۰دبی،به خوبی ظرفیت‌های مختلف این حوزه را به نمایش بگذارند؟ با توجه به اینکه پیش‌بینی کرده‌اند که این نمایشگاه چیزی حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون بازدیدکننده خواهد داشت فعالان توریسم پزشکی ایران و مسئولان ذی‌ربط، چطور خودشان را برای این رویداد آماده کرده‌اند؟
به نظر من آنطور که باید و شاید، ما برای این نمایشگاه آماده نیستیم. نمایشگاه یک سال به تعویق افتاد و ما نتوانستیم از این فرصت به دست آمده به نفع خودمان استفاده و گروه‌های بیشتری از کنشگران توریسم پزشکی ایران از جمله بیمارستان‌ها، شرکت‌ها، آژانس‌ها و … را برای شرکت در این رویداد مهم ترغیب کنیم.
خاطرم هست سال ۲۰۲۰، خود انجمن خدمات بین‌المللی سلامت و سازمان توسعه تجارت در این موضوع ورود کردند و به نتایج خوبی هم رسیدیم ولی به جریان کرونا خوردیم و بعدش هم کسی پیگیری آنچنانی نکرد. عرضم این است که ما با اینکه یک سال زمان پیدا کردیم، هیچ فعالیتی در این یک سال انجام ندادیم. این خودش نکته مهمی است.
می‌توانستیم در این یک‌سال با هم بنشینیم و ببینیم می‌خواهیم چه چیزی را حوزه گردشگری سلامت پرزنت کنیم؟ ترندها چه هستند؟ بازارهای جدید کدامند؟ اگر بخواهیم با روش قبل و بدون برنامه‌ریزی عمل کنیم زیر سوال خواهیم رفت. با این حال هنوز دیر نشده؛ شش ماه طلایی اکسپو۲۰۲۰دبی پیش روی ماست. باید از موقعیت اکسپو نهایت استفاده را ببریم چراکه حوزه گردشگری ما یک سال و نیم از جیب خورده است و درآمدی نداشته.
باید حتما با قدرت در اکسپو۲۰۲۰دبی ظرفیت‌های‌مان را به نمایش بگذاریم تا گردشگران زیادی را بتوانیم با بازار ایران آشنا کنیم و از این طریق در آینده به درآمدزایی این حوزه کمک کنیم. حتماً باید در اکسپو به توریست بالقوه سلامت اطمینان خاطر بدهیم که اگر ایران را انتخاب کند کاملا در مسیر مطئنی قرار می‌گیرد و مسیر امنی را طی خواهد کرد. این مسیر را باید در همین فرصت باقی‌مانده تا شروع اکسپو تعیین کنیم.
به تأخیرهایی که رخ داد اشاره کردید؛ فکر می‌کنید ورود بخش خصوصی به این موضوع چقدر می‌تواند کار را چابک‌تر پیش ببرد؟
قطعاً ورود بخش خصوصی به این حوزه و مدیریت این حوزه توسط این بخش را مثبت ارزیابی می‌کنم. بخش خصوصی هم به منافعش درست‌تر فکر می‌کند و هم اینکه در تصمیم‌گیری چابک‌تر است. امیدوار هستیم که شرکت سروبنیان ادبی که مجری انحصاری پاویون گردشگری است به خوبی کارها را پیش ببرد، اطلاع‌رسانی کند و برای این شش ماه برنامه‌ریزی مناسبی ارائه کند. بخش خصوصی به نظر من خیلی مهم و نقطه مثبت این طور کارهاست.
آنطور که در اخبار آمده گویا در اکسپو۲۰۲۰ دبی، فضاهایی برای جلسات بی تو بی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر با حضور مترجم‌هایی که پاویون گردشگری ایران در اختیار گروه‌ها قرار می‌دهد، وجود دارد. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مثل گردشگری سلامت فکر می‌کنید فرصت خوبی در اختیار بیمارستان‌ها و آژانس ها و هتل‌ها و شرکت‌های گردشگری سلامت قرار خواهد گرفت که خودشان را در آنجا پرزنت کنند و از این فرصت بین‌المللی به نفع خودشان استفاده کنند؟
بله حتما. کیفیت خدمات ما با قیمت خدمات‌مان قابل قیاس نیست. کیفیت آنقدر خوب است که اگر در جای دیگری ارائه می‌شد قیمت‌ها و هزینه‌های بالایی را باید به ازای آن می‌پرداختند. اول باید نیازهای فروخفته کشورهایی که در حوزه خلیج فارس و سایر کشورها اطراف وجود دارد را شناسایی کنیم و سپس برند خاصی را ایجاد و پرزنت کنیم تا ایران بتواند از این مسیر ظرفیت‌های خودش را نشان بدهد.
در مرحله دوم باید با شرکت‌ها و نماینده‌های کشورهای هدف، در قالب ظرفیت نمایشگاه و پاویون گردشگری ایران در اکسپو، وارد مذاکره شویم. با پرزنت درست می‌توانیم قراردادهای بی تو بی در حوزه گردشگری خدمات بین‌المللی سلامت، ببندیم. علاوه بر این فرصت خوبی است تا با تبادل اطلاعاتی که در جریان جلسات بی‌تو‌بی انجام می‌شود خودمان را در حوزه‌های مختلف آپدیت کنیم. امیدوارم قرار ملاقات‌های خوب گذاشته شود و قراردادهای خوبی را در اکسپو۲۰۲۰دبی تدوین کنیم.
بسیار خسته و کم‌توان هستیم ولی نیاز به این همدلی و هم‌افزایی در کشور برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از فرصت اکسپو وجود دارد. باید این انگیزه را در کنشگران خدمات پزشکی، بیمارستان‌ها و … ایجاد کنیم که به اکسپو بیایند.
بخش خصوصی نباید از اقدامات بخش‌های دولتی تأسی بکند و باید به صورت فراگیر و از راه اصولی وارد عمل شده، و با مهم‌ترین بازیگران گردشگری سلامت ایران مذاکره کند. در حوزه گردشگری سلامت فعلا خدمات پزشکی و از طرف دیگر خدمات تندرستی ما بیش از بقیه مطرح هستند و اساسا پایه و اساس توریسم سلامت در دنیا هم، زنجیره‌‌ی خدمتی کلینیک‌ها و بیمارستان‌های بزرگ با ظرفیت بالا هستند نه آژانس‌ها. الان با اینکه ما هم در نظام پزشکی هستیم، هم در حوزه سلامت و هم بیمارستان‌های ما درگیر همه این خدمات هستند
می‌بینید که با این فعالین برای شرکت در اکسپو خیلی وارد دیالوگ نشده‌اند. توصیه ما این است که سریع‌تر این بخش‌ها با همدیگر وارد گفت‌وگو شوند. شاید نیاز باشد که همه ما با این موضوع درگیر شویم. بسیار خسته و کم‌توان هستیم ولی نیاز به این همدلی و هم‌افزایی در کشور برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از فرصت اکسپو وجود دارد. باید این انگیزه را در کنشگران خدمات پزشکی، بیمارستان‌ها و … ایجاد کنیم که به اکسپو بیایند.
پس توصیه اولیه من این است شرکت سروبنیان ادبی که به صورت انحصاری از طرف شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی سازمان میراث وارد گود شده و مسئولیت پذیرفته است، به صورت مستقیم با حوزه سلامت و بازیگران اصلی توریسم سلامت وارد مذاکره شود تا بتوانیم کار فاخری در این حوزه در اکسپو ارائه بدهیم. دومین بحث این است که باید برنامه کلی را به اطلاع همه برسانیم تا افراد سرمایه‌گذاری مناسبی انجام بدهند و افق دید و منافع حضور در این رویداد بین‌المللی را به آنها نشان بدهیم.
در هر صورت ما آمادگی لازم را در حوزه خدمات بین‌المللی سلامت داریم امیدوار هستیم در سیاست‌هایمان بازنگری کنیم و با توجه به شرایط روز جهان پکیج خوبی برای ارائه خدمت تهیه کنیم.