بررسی تخصصی فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی گردشگری سلامت ایران
در اولین نشست مشترک مسئولان و فعالان صنعت گردشگری سلامت علاوه بر اینکه مباحث مختلف صنعت توریسم درمانی ایران بررسی شد، شبکه‌سازی قابل توجهی نیز بین فعالان این صنعت شکل گرفت
امروز نخستین نشست مشترک روسای بیمارستان‌های فعال در عرصه گردشگری سلامت و شرکت‌های تسهیلگر درمان برگزار شد. در این نشست مشترک به تشریح وضعیت فعلی مدیکال توریسم در ایران، چالش‌های پیش روی این صنعت و راهکارهای برون‌رفت از این چالش‌ها پرداخته شد. در نشست مشترک مسئولان صنعت گردشگری سلامت درباره بسیاری از دغدغه‌های فعالان این صنعت، بحث و تبادل نظر شد.
به گزارش خبرگزاری گردشگری سلامت ایران (مدتورپرس)، این نشست مشترک با دکتر قاسم جان‌بابایی معاون درمان وزارت بهداشت، علی نوبخت رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، دکتر علیرضا عسگری مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت،دکتر کامل تقوی‌نژاد معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی وزارت بهداشت، دکتر محمود طباطبایی، مشاور و نماینده تام‌الاختیار وزیر بهداشت در بخش خصوصی، دکتر محمدرضا ظفرقندی رئیس سازمان نظام پزشکی، دکتر سعید هاشم‌زاده، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، و دیگر فعالان گردشگری سلامت برگزار شد.
بخش خصوصی فعال در گردشگری سلامت، رقیب بخش دولتی نیست
دکتر قاسم جان بابایی معاون درمان وزارت بهداشت در این نشست با اشاره به عدم استفاده از ظرفیت بالا درمان و سلامت کشور عنوان کرد: «در گردشگری سلامت نسبت به رقبای خود مثل هند و ترکیه، عقب‌ماندگی داریم. این کشورها تقریبا بیش از سه برابر ما جذب بیمار خارجی دارند. واقعیت این است که ما نتوانسته‌ایم از پتانسیل خود استفاده کنیم و مدت‌هاست که وزارت بهداشت در حال ساماندهی این سیستم است.»
وی افزود: «دلال‌ها و پدیده دلال پروری در صنعت گردشگری سلامت، آبروی نظام سلامت را می‌برد و به حیثیت پزشکی ایران آسیب می‌زند.»
جان بابایی تصریح کرد: «دانشگاه‌ها و وزارت بهداشت در حوزه گردشگری سلامت، تسهیلگر هستند. در این راستا، وزارت بهداشت می‌تواند به برداشتن موانع کمک کند. باید بپذیریم که بخش خصوصی فعال در گردشگری سلامت، رقیب ما نیست، بلکه ما مکلف هستیم که بخش خصوصی را حمایت و ساماندهی کنیم تا بیمار خارجی بیشتری جذب کنند. برای بخش دولتی، اولویت ما رسیدگی به بیماران داخل است، اما برای توسعه مدیکال توریسم باید از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم.»
جان بابایی گفت: «مهم‌ترین نقطه ضعف ما در گردشگری سلامت این است که در بیمارستان‌ها مدیر پروژه گردشگری سلامت نداریم در حالی که گردشگری سلامت یک مگا پروژه است. بیمارستان‌ها برای همه مراحل جذب بیمار خارجی باید برنامه‌ریزی داشته باشد، اما بیشترین مشکل بیمارستان‌ها برای جذب بیمار خارجی مربوط به قبل از پذیرش بیمار است. سایت‌های بیمارستان‌ها باید کامل شود، باید اصول و سازوکار درست داشته باشند تا بتوانند به جذب بیمار خارجی اقدام کنند. انتظار ما این است که بیمارستان‌های IPD به سرعت به سمت الکترونیکی شدن فرآیندها پیش بروند. از بیمارستان‌های خصوصی می‌خواهم که HIS را ارتقا دهند و بتوانند پرونده الکترونیک را در بیمارستان‌ها فعال کنند. در این راستا، بیمارستان باید پزشکان خود را برای کار با پرونده الکترونیکی مجاب کنند.»
به گفته جان بابایی، باید در سایت بیمارستان‌ها، پزشکان متخصص و برند بیمارستان معرفی شود. اگر این افراد درست شناخته شوند بیمار خارجی با اعتماد بیشتری وارد بیمارستان خواهد شد.
وی اظهار داشت: «بیمار باید پس از اتمام فرآیند درمان همچنان به بیمارستان دسترسی داشته باشد. باید در نظر داشته باشیم که بیمار خارجی اگر این خدمات را به درستی دریافت کند، خودش به عنوان یک تبلیغ کننده مهم در این صنعت خواهد بود.»
جان بابایی با تاکید به اهمیت آموزش گردشگری سلامت گفت: «آموزش گردشگری سلامت باید جدی گرفته شود. گردشگری سلامت خود یک علم است و که باید به‌صورت جدا آموزش داده شود. درواقع، گردشگری سلامت یک اقتصاد و صنعت است. به‌همین دلیل فعالان این عرصه باید به‌صورت استارتاپی فعالیت کنند تا متد جدید و نو شکل بگیرد.»
جان بابایی عنوان کرد: «فعالان گردشگری سلامت در بخش خصوصی باید به سمت جلو حرکت کنند و ما باید پشت سر آنها حرکت کنیم و به آنها کمک کنیم. باید بپذیریم که توسعه گردشگری سلامت، خارج از ایران اتفاق می‌افتد. ما باید در بیرون مرزها با تاسیس دفاتر و شرکت در نمایشگاه‌ها، فعال‌تر برخورد کنیم. ما باید در تمام همایش‌های کشورهای هدف (کویت، افغانستان، عراق و…) در حوزه گردشگری سلامت، شرکت کرده و توانمندی‌های درمانی و چهره‌های پزشکی خودمان را معرفی کنیم.
وی در انتها پیشنهاد داد: «بیمارستان‌های بزرگ بهتر است که خودشان شرکت تسهیلگر گردشگری سلامت تاسیس کنند. اگر هم نمی‌توانند، باید با چند شرکت فعال در مدیکال توریسم کار کنند. با مجموعه این اقدامات می‌توان امیدوار بود که جامعه پزشکی خارج از کشور، ما را بهتر بشناسند.»
همچنین علیرضا عسگری، مدیرکل مرکز نظارت و اعتبار بخشی امور درمان وزارت بهداشت هم در این نشست مشترک خاطرنشان کرد: «حضور دلال‌ها در بازار آشفته گردشگری سلامت، نظام درمان را نشانه گرفته است؛ این در حالی است که هم در بخش نیروی انسانی و هم تجهیزات درمانی، هیچ چیزی در منطقه کم نداریم و حتی در این حوزه از بسیاری از کشورهای مدعی جلوتر هستیم. چهار دهه از عمر توریسم سلامت ایران گذشته است، اما چون ساماندهی نداشتیم، دلال‌پروری اتفاق افتاد و آبروی نظام سلامت از بین رفت. این موضوع باعث شد بازاری که در این حوزه داشتیم هم از بین برود. در این مدت سخت‌گیری‌هایی بر مراکز درمانی شد که نتیجه آن بسیار مطلوب بوده که به کاهش حضور دلال‌ها منجر شده است.»
عسگری یادآور شد: «ما در حوزه غیر از درمان که در ارتباط با آژانس‌های گردشگری بود نیاز به تغییر و تقویت داشتیم. برای آژانس‌ها احترام قائلم، اما نیازمند بود که فعالیت آژانس‌ها در این حوزه تغییر کند. از این رو شرکت‌های تسهیلگر در گردشگری سلامت شکل گرفتند. درواقع امروز می‌خواهیم بیمارستان‌ها و شرکت‌های تسهیلگر با یکدیگر تعامل بیشتری داشته باشند.»
وی یادآور شد: «آمار ورود گردشگران سلامت در شش ماه اول سال ۹۸ بیش از کل گردشگران سلامت وارد شده به کشور در سال ۹۷ است.»
دکتر سعید هاشم زاده، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت در این نشست تاکید کرد: «یکی از برنامه‌ریزی های وزارت بهداشت، تشکیل شرکت‌های تسهیلگر در حوزه گردشگری سلامت بود. در این راستا هدف ما این است که تعامل بین مراکز درمانی و شرکت‌های تسهیلگر را افزایش دهیم.»
توسعه گردشگری سلامت، اولویت مجلس در سال آینده است
«یکی از دستاوردهای عظیمی که توسط ایرانیان در سالیان اخیر انجام شده، رشد نظام سلامت است.» اینها بخشی از گفته‌های علی نوبخت، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است.
نوبخت در نشست مشترک مسئولان صنعت گردشگری سلامت خاطرنشان کرد: «اطبا ایرانی تعداد بسیار زیادی از نیروهای انسانی را در حوزه درمان تربیت کرده‌اند، تا حدی که در بعضی از رشته‌ها اشباع شدیم. هم اکنون نیز ما در کشور، پزشکان شاخص و برند بسیار زیادی مانند دکتر ملک حسینی در پیوند کبد داریم.»
وی تاکید کرد: «باید گردشگری سلامت کشور را پاک نگه داریم تا مشکلی برای درمان کشور پیش نیاید. در بودجه سال ۹۹ توسعه گردشگری سلامت در وزارت بهداشت برای ما در اولویت است که در اواخر بهمن و اوایل اسفند امسال نیز جلسه‌ای در این خصوص خواهیم داشت.»
نوبخت یادآور شد: «در سال‌های اخیر شاهد رشد پزشکی کشور و نظام سلامت هستیم. به علت تحریم‌ها درآمدهای ارزی کشور کاهش پیدا کرده است، طوری که این درآمدها از سال ۹۰ تاکنون نصف شده است. بنابراین برای حفظ ثبات کشور باید به دنبال تامین منابعی دیگر باشیم که گردشگری سلامت یکی از آنها است. بحث اقتصاد سلامت، صنعتی بین رشته‌ای است. بنابراین باید بین وزارت بهداشت، وزارت گردشگری، امور خارجه، اتاق بازرگانی، بانک مرکزی و …. هماهنگی صورت گیرد.»
نوبخت با بیان اینکه در گردشگری سلامت فقط بحث توسعه سلامت را نداریم، بلکه توسعه سایر بخش‌ها نیز مهم است، یادآور شد: «در اروپا شاهد جذب سالانه حدود ۶۰ میلیون گردشگر سلامت هستیم. برای رقابت با آنها باید درنظر داشته باشیم که بحث کاهش هزینه، کیفیت درمان و کاهش زمان درمان، سه نکته مهم در جذب بیمار است. باید درنظر بگیریم که ترکیه نیز کشور رقیب است که سیاست آنها در این مسیر، کاهش هزینه و دسترسی راحت‌تر بیمار خارجی به درمان‌های مختلف است.»
وی اظهار داشت: «در سال جاری تفاهم‌نامه‌ای بین دو وزارتخانه بهداشت و گردشگری امضا شده است. باید تلاش کنیم که این تفاهم‌نامه به طور مداوم، پایش بشود تا به درست‌ترین شکل برسد. طبیعی است که آثار خیر گردشگری سلامت متوجه هموطنان خودمان نیز خواهد شد. در این زمینه کمیته مشخصی با معاونت وزارت بهداشت و مشارکت همه تاثیرگذاران به‌خصوص فعالان نظام بانکی نیز باید تشکیل شود.»
حداقل پنج میلیارد دلار می‌توانیم از مدیکال توریسم درآمد داشته باشیم
محمود طباطبایی، مشاور و نماینده تام‌الاختیار وزیر بهداشت در بخش خصوصی هم در این نشست مشترک یادآور شد: «برای یک بار هم شده، بخش خصوصی فعال در گردشگری سلامت را یار بدانیم، نه رقیب. از دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌خواهیم به این بخش توجه کنند. اهداف عمده و کلان ما رهایی از اقتصاد نفتی است و قطعا یکی از این راه‌های رهایی، توجه به اقتصاد سلامت و گردشگری سلامت است.»
طباطبایی، تاکید کرد: امروز ما باید مشکلات شرکت‌های تسهیلگر در گردشگری سلامت را بشنویم و آنها را حل کنیم. ما باید سامانه‌ای را در این حوزه آماده کنیم تا شرکت‌های تسهیلگر از طریق آن فعالیت‌های خود را پیش ببرند.»
وی با اشاره به اینکه بیمارستان‌های خصوصی که برای جذب بیمار خارجی، اعلام آمادگی کرده‌اند باید اصول و مبانی علمی را دقیق و سیستمی پیش ببرند، یادآور شد: «ما باید به این موضوع به صورت مشتری مداری نگاه کنیم. مشتری مداری در زمره ارکان سیستم جذب بیمار است. درواقع، بیمار نیاز به ارتباط صحیح با واحد درمان دارد و این امر باید تسهیل شود.»
از سوی دیگر، دکتر محمد جهانگیری ، رئیس انجمن گردشگری سلامت ایران هم در این نشست با بیان اینکه متولیان باید به ما کمک کنند، گفت: «وزارت امور خارجه و وزارت گردشگری، خدمات بسیار خوبی را تاکنون برای توسعه توریسم درمانی ارائه داده‌اند. با توجه به موقیعت ایران، حداقل پنج میلیارد دلار می‌توانیم از مدیکال توریسم درآمد داشته باشیم، اما هم اکنون به زور یک میلیارد دلار از این صنعت درآمدزایی کرده‌ایم. در حال حاضر بخش خصوصی فعال در توریسم درمانی در تامین مالی دچار مشکل است.»
وی با اشاره به برنامه‌های انجام شده برای توسعه توریسم درمانی خاطرنشان کرد: «کمیسیون صلاحیت حرفه‌ای در گردشگری سلامت راه‌اندازی شده و ساماندهی استارتاپهای فعال در این حوزه نیز جزو برنامه‌های ما است. همچنین برنامه‌ای را هم برای حمایت از استارتاپهای فعال در حوزه گردشگری سلامت و با حمایت همه نهادهای مرتبط برگزار خواهیم کرد.»
همچنین دکتر جلال نائلی، فعال گردشگری سلامت نیز در پنل نشست مشترک مسئولان صنعت گردشگری سلامت با بیان اینکه وزارت بهداشت باید بر اساس استانداردهای تدوین شده بر فعالیت فعالان گردشگری سلامت نظارت کند، گفت: «تاکنون بیماران خارجی براساس تبلیغات ما به ایران نیامده‌ند، بلکه براساس شهرت درمان ایران به کشور ما وارد شده‌اند.»
وی تصریح کرد: «ما دو گیت مهم برای ساماندهی توریسم درمانی داریم. یک گیت، مرحله ورود بیمار خارجی به بیمارستان‌ها است که این کار از طریق IPD در حال ساماندهی است. گیت بعدی نیز در مرحله ورود بیمار خارجی به کشور است که شرکت‌های تسهیلگر در اینجا نقش ساماندهی دارند.»
نائلی با تاکید بر اینکه تسهیلگران گردشگری سلامت اگر فقط در کشور مبدا کار کنند، حذف خواهند شد، اظهار داشت: «موضوع بعدی پیگیری درمان بیمار خارجی است که بسیار اهمیت دارد. فرآیند درمان بیمار در بیمارستان شروع نمی‌شود و در بیمارستان هم تمام نمی‌شود، بلکه قبل و بعد از آن نیز اهمیت دارد.»
شبکه‌سازی؛ دستاورد مهم نشست مشترک مسئولان گردشگری سلامت
در نشست مشترک مسئولان گردشگری سلامت علاوه بر اینکه فرصتی برای اظهارنظر و بارش افکار در حوزه گردشگری سلامت ایجاد شد، نکته مهم تر این بود که شبکه‌سازی بین فعالان این صنعت نیز انجام شد.
در این نشست تقریبا همه بازیگران مطرح و تاثیرگذار بر صنعت گردشگری سلامت حضور داشتند. همچنین اغلب مدیران شرکت‌های فعال در گردشگری سلامت در شهرهای مختلف کشور و نمایندگان بیمارستان‌های فعال در صنعت مدیکال توریسم از شهرهای مختلف در این نشست مشترک حضور داشتند. قطعا تداوم این فرآیند و توسعه این شبکه‌سازی می‌تواند به رشد توریسم درمانی در ایران کمک کند.