باید زودتر مشکلات حقوقی برخی درمان‌ها را برطرف کنیم
گفت‌وگو با دکتر لیلا آشتیانی، رییس بیمارستان آبان تهران
دکتر لیلا آشتیانی در دفتر کارش در طبقه چهارم ساختمان قدیمی بیمارستان آبان یک گوشش به سوالات ما بود و یک گوشش به تلفن‌ها و رفت‌وآمدها و درخواست‌هایی که دقیقه به دقیقه می‌آمد. چشم و حواسش به تمام بخش‌های بیمارستان بود و دغدغه این را داشت که هیچ شکابت و درخواستی روی زمین نماند. دکتر لیلا آشتیانی مدیریت یکی از قدیمی‌ترین بیمارستان‌های خصوصی کشور را برعهده دارد. بیمارستانی که به شکل تاریخی پذیرای گردشگران سلامت مختلفی در طی سال است و حالا درصدد راه‌اندازی بخش بیماران بین‌الملل خود است تا با عزمی جزم‌تر در روزهایی که اقتصاد بیمارستان‌ها با کمبود منابع موجه است، در این صنعت آینده‌دار فعالیت کند. مدتورپرس در گفت‌وگو با رییس بیمارستان آبان به فعالیت‌های این بیمارستان و برنامه‌های آینده‌شان برای توسعه گردشگری پزشکی پرداخته است.
برای آغاز، تاریخچه‌ای از فعالیت بیمارستان آبان بگویید.
تاریخ تاسیس این بیمارستان برمی‌گردد به سال ۱۳۴۷ یعنی ۵۰ سال پیش. سالی که تعدادی از پزشکان فارغ‌التحصیل از کشور فرانسه به ایران آمدند و ساختمان بیمارستان را احداث و شروع به فعالیت کردند، درواقع قدمت ساختمان هم به همان سال برمی‌گردد، اگرچه همه ساختمان‌های بیمارستان که از آن استفاده می‌شود عمر ۵۰ ساله ندارند. شاد برای شما جذاب باشد که بدانید یکی از پزشکان قدیمی بیمارستان آقای دکتر جاویدی هستند که با بیش از ۸۰ سال سن هنوز در بخش رادیولوژی مشغول به کار‌ند.
این بیمارستان در ۵۰ سال گذشته در همین مکان بوده و تغییری نکرده است.
بله. تغییری نکرده، فقط طی این سال‌ها ساختمان‌هایی به آن اضافه شده است. مثلا بخش‌هایی مثل دیالیز و نازایی هم به بخش‌های دیگر مرکز اضافه شده است. اما ساختار اصلی آن به همان ۵۰ سال گذشته برمی‌گردد و بخش‌های داخلی، جراحی و زنان آن از همان موقع بوده. یکی از پزشکان خیلی قدیمی ما دکتر مصدق هستند که در حال حاضر هم با تخصص زنان در بیمارستان فعالیت می‌کنند. از پزشکان دیگر این بیمارستان مرحوم دکتر مهاجری بودند که بنیان‌گذار بخش نازایی در این بیمارستان و در کل ایران بودند حتی در سردر بخش IVF بیمارستان پرتره‌ای از ایشان را نصب کرده‌ایم.
مطالب مرتبط:
بنابراین می‌توان گفت یکی از تخصص‌های قدیمی و ظرفیت درمان این بیمارستان مربوط به بخش زنان و زایمان است و کماکان هم ادامه دارد.
بله، همین‌طور است. طی این سال‌ها این رشته تقویت شده است و می‌توانم بگویم بیمارستان آبان در بخش نازایی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. موفقیت این بخش ما بالای ۴۰درصد است در صورتی که آمار جهانی آن ۳۰ درصد است.
بیمارستان آبان در حال حاضر چه تعداد تخت و پزشک و توانایی پذیرش چه تعداد بیمار را دارد؟
بیمارستان آبان ۶۴تخت دارد که تخت‌های بخش دیالیز و دی‌کلینیک‌مان جزء این آمار محسوب نمی‌شوند. در دی‌کلینیک ۱۰ تخت داریم که شبانه‌روزی نیستند، بیمار صبح بستری و شب مرخص می‌شود یعنی در کمتر از ۲۴ ساعت. درواقع جراحی‌های سرپایی در این بخش انجام می‌شود. حتی برخی از بیماران بخش نازایی برای انتقال جنین و هیستروسکوپی که نیاز به بستری شدن ندارند به دی‌کلینیک مراجعه می‌کنند. بیمارستان حدود ۵۰ سهامدار دارد و بیشتر از ۱۵۰ پزشک به صورت مهمان در بخش‌های جراحی، درمانگاه داخلی و… حضور دارند که به بیماران ما خدمات ارائه می‌دهند. همه بخش‌های مختلف بیمارستان فعال هستند، اما پزشکان ماهر و حاذقی در بخش‌های ارتوپدی، جراحی‌های مغز و اعصاب، زنان زایمان و داخلی داریم. همچنین در بخش دیالیز فوق‌تخصص کلیه فعال داریم.
با توجه به اینکه فعالیت بخش نازایی در بیمارستان پررنگ‌تر است وجود بخش ان آی سی یو از اهمیت بسیاری برخوردار است. با توجه به اینکه برخی از بیماران سابقه نازایی طولانی‌مدت دارند وقتی باردار می‌شوند مورد آن‌ها «گلدن بیبی» محسوب می‌شود و از آنجایی که در طول بارداری‌شان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند، یا بارداری‌‌های طبیعی ندارند یا اینکه برخی اوقات نیاز است زودتر از موعد مقرر زایمان کنند، در نتیجه این نوزادان نارس نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند که در بخش ان آی سی یو این مراقبت‌ها انجام می‌شود.
خانم دکتر آشتیانی! به‌عنوان رئیس بیمارستان دغدغه شما برای رتق و فتق منابع و مصارف مالی بیمارستان چه مواردی هستند. به‌طور کلی هزینه‌های نگهداری بیمارستان تا چه میزان برای رئیس آن دغدغه است؟
با توجه به شرایط کنونی کشور دست گذاشتید روی اصلی‌ترین مشکل بیمارستان که نه تنها دغدغه بیمارستان آبان، بلکه دغدغه اکثر بخش‌های خصوصی کشور است. این موضوع (مشکلات مالی) در سال ۹۷ برای بیمارستان آن‌قدر پررنگ بود که معتقد بودم باید برای نیمه دوم نرخ تعرفه‌ها را بازبینی کنند، چون تمام هزینه‌های ما بالا رفته بود. بعضی اوقات خریداری نیازهایمان، هزینه‌هایمان را ۵ الی ۶ برابر می‌کرد، در حالی که تعرفههایی که دریافت می‌کردیم همان تعرفههایی بود که با افزایش حدود هشت‌درصد اوایل سال ۹۷ اعمال شده بود. البته این موضوع را بگویم که معمولا این تعرفه‌ها اوایل سال اعمال نمی‌شوند، بلکه خردادماه تعرفه‌ها را اعلام می‌کنند. امسال هم که مبتلابه هستیم.
باید با یک اطلاع‌رسانی قوی، پزشکان و خدمات پزشکی که با شرایط و قیمت مناسب در کشورمان ارائه می‌شود را به بیماران خارجی معرفی کنیم. باید یک مجموعه‌ای وجود داشته باشد که پزشک و بیمارستان در کنار یک شرکت تسهیلگر قرار بگیرد تا ورود، اقامت، درمان و خروج بیمار توسط آن شرکت تسهیل شود. به‌عنوان مثال، وقتی بیماری وارد کشور می‌شود، با توجه به بیماری که دارد برایش سخت است دنبال هتلش باشد، اما شرکت تسهیلگر می‌تواند محل اقامت و حمل‌ونقل بیمار را به‌عهده بگیرد و پزشک هم کارهای درمانی‌اش را انجام دهد.
ما از فروردین ماه نزدیک به ۳۰، ۳۵ درصد به دستمزد پرسنل بیمارستان اضافه خواهیم کرد، در حالی که تعرفه‌های ما خردادماه اعلام خواهد شد. با توجه به تجربه‌ای که در این سال‌ها داشته‌ایم این افزایش تعرفه‌ها هم نمی‌تواند جوابگوی هزینه‌های خرید تجهیزات و… باشد. برخی اوقات در بعضی از بخش‌ها درآمد و هزینه برابری می‌کند. سال‌های پیش در سایر بخش‌ها افزایش درآمدی داشتیم که آن را صرف بازسازی بخش، خرید یا به‌روزرسانی تجهیزات می‌کردیم، اما در سال ۹۷ شرایط به‌گونه‌ای بود که دستمان خیلی باز نبود.
البته بیمارستان یک الزاماتی دارد. به‌عنوان مثال، وقتی لامپ دستگاه لاپراسکوپی دچار مشکل می‌شود، نمی‌توان گفت چون گران شده، نمی‌خریم. در غیر این صورت آن بخش باید تعطیل شود، بنابراین باید با هزینه چند برابری وسیله موردنیاز تهیه شود، در حالی که ما هیچ هزینه‌ای به تعرفه‌هایمان اضافه نمی‌کنیم. ازطرفی بیمه‌ها با ما خوب همکاری نمی‌کنند. الان مقدار زیادی پول دست بیمه‌ها داریم که پرداخت نکرده‌اند. شاید پای صحبت بیمه‌ها هم بنشینیم آن‌ها هم یکسری مشکلاتی داشته باشند.
به نظر من، اقتصاد کشور باید بازبینی شود. برای واحدهایی مثل ما که به بخش زیادی از مردم خدمت ارائه می‌دهند در مقایسه با واحدهایی که کارکرد آن‌ها فقط خریدوفروش است باید تفاوت قائل شد. به‌عنوان مثال، یک شرکتی که کارش خریدوفروش است اگر جنسی را گران بخرد یک سود متعارفی را به آن اضافه کرده و می‌فروشد. در حالی که خدماتی که ما ارائه می‌کنیم، در بحث اقتصادی زیاد دیده نمی‌شود، در نتیجه واحدهایی مثل ما مهجور واقع می‌شوند.
در صحبتی که داشتیم اشاره کردید به بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها که افزایش پیدا کرده. از طرفی بیمه‌ها در تامین منابع مالی مشکلات جدی دارند. همین‌طور با توجه به تورمی که در کشور وجود دارد، هزینه‌های نگهداری بیمارستان‌ها، هزینه‌های نیروی انسانی و سایر اقلام مصرفی‌شان به‌شدت افزایش یافته است. کارشناسان حوزه سلامت یکی از راهکارهای جبران این عقب‌ماندگی‌های مالی را توجه به مدیکال توریستم می‌دانند. آن‌ها گردشگری سلامت را با وجود اختلاف نرخ ارز در ایران یک راه‌حل کاربردی و یک میانبر می‌دانند. چقدر فکر می‌کنید جذب گردشگران سلامت می‌تواند به بیمارستان‌ها به‌خصوص بیمارستان‌های بخش خصوصی کمک کند تا بتوانند منابع مالی خودشان را افزایش دهند.
طبیعتا بی‌تاثیر نخواهد بود. هرکاری که شروع می‌شود در ابتدا و برای استانداردسازی آن، باید راهکارهایی ارائه شود. یکسری مشکلات هم وجود دارد که تا وارد آن نشویم، نمی‌توانیم بدانیم آن مشکلات چیست. ما راه زیادی در پیش داریم تا بتوانیم به کشورهایی که مدیکال توریست زیادی جذب می‌کنند، برسیم. به‌نظر من هرچند دیر شده، اما باید از یک جایی شروع کنیم. با توجه به اینکه ما یکسری استعدادهای بالقوه و پتانسیل‌های قوی علمی و پزشکی خیلی خوبی داریم که با مهیا کردن شرایط رشد آن‌ها نباید بگذاریم آن‌ها از کشور خارج شوند.
باید با یک اطلاع‌رسانی قوی، پزشکان و خدمات پزشکی که با شرایط و قیمت مناسب در کشورمان ارائه می‌شود را به بیماران خارجی معرفی کنیم. باید یک مجموعه‌ای وجود داشته باشد که پزشک و بیمارستان در کنار یک شرکت تسهیلگر قرار بگیرد تا ورود، اقامت، درمان و خروج بیمار توسط آن شرکت تسهیل شود. به‌عنوان مثال، وقتی بیماری وارد کشور می‌شود، با توجه به بیماری که دارد برایش سخت است دنبال هتلش باشد، اما شرکت تسهیلگر می‌تواند محل اقامت و حمل‌ونقل بیمار را به‌عهده بگیرد و پزشک هم کارهای درمانی‌اش را انجام دهد. شاید مدیکال توریسم نتواند صدرصد مشکلات مالی بیمارستان‌ها را حل کند، اما می‌تواند بخشی از آن را هموار کند.
نکته‌ای که وجود دارد این است که بیمارستان آبان جزء بیمارستان‌های قدیمی است و در سال‌های گذشته به شکل سنتی بیمارانی از سایر کشورها به این بیمارستان مراجعه کرده‌اند که کماکان هم ادامه دارد. تجربه شما از بیماران خارجی که در سال‌های گذشته داشته‌اید چه دیدگاه و بینشی برای راه‌اندازی بخش «آی پی دی» به شما می‌دهد و چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
طبیعتا تفاوت‌های فرهنگی زیادی وجود دارد. بعضا ما بیمارانی از کشورهای عراق، کویت و افغانستان داریم که مذهب و فرهنگ نزدیک به ایران را دارند و احساس غریبگی نمی‌کنند. اما مثلا بیماری از کشور نروژ داریم که از لحاظ فرهنگی خیلی از هم فاصله داریم. در حال حاضر واحدی به نام اداره گردشگری سلامت در وزارت بهداشت وجود دارد. این واحد بخش‌نامه‌هایی دارد که هر بخش‌نامه، چندین بند دارد که اجرا کردن این آیتم‌ها می‌تواند ارائه درمان به توریست سلامت را تسهیل و مشکلاتی را که بیمار دارد را هموار کند.
بخش نازایی ما آیتم‌های زیادی دارد که من در طول ۸، ۹ سال گذشته مخصوصا با واحدهایی مثل ثبت‌احوال، بخش وزارت بهداشت و بخش معاونت بهداشت در مورد قانون‌گذاری‌های مختلف مثل جنین اهدایی در مورد مشکلات آن مکاتبه داشته‌ام.
ما در بیمارستان خودمان یک واحد مستقلی راه انداخته‌ایم و یک کارشناس مستقل هم داریم که صفر تا صد کارهای توریست سلامت را انجام می‌دهد. به‌عنوان مثال، یک زوج جوان از عراق برای رحم اجاره‌ای به بیمارستان ما مراجعه کرده بودند، از آنجایی که با توجه به قوانینی که در ثبت‌احوال کشورمان وجود دارد، نام والد در شناسنامه نوزاد ثبت می‌شود؛ فرقی نمی‌کند جنین برای والد باشد یا حتی در بیمارستان خودمان، جنین زوجی را به‌صورت فیزیکی به رحم دیگر منتقل کرده باشیم باز مجاز نیستیم گواهی ولادت را به نام آن زوج صادر کنیم، گواهی باید حتما به‌نام والد صادر شود. مترجم این زوج عراقی آمد و کلی اصرار کرد گواهی ولادت را به نام مادر اصلی صادر کنیم، چراکه اگر آن‌ها این گواهی را به کشور خودشان بخواهند ببرند، آنجا دچار مشکل خواهند شد و بچه شناسنامه نخواهد داشت.
من شخصا موضوع را پیگیری کردم و با اداره ثبت‌احوال تماس گرفتم و موضوع را شرح دادم، گفتند شما گواهی ولادت را به نام والد صادر کنید. آن‌ها مدارکشان را بیاورند ثبت‌احوال، ما خودمان نام والد را به نام مادر اصلی تغییر می‌دهیم. به‌خاطر اختلاف فرهنگی و تفاوتی که در قوانین کشورهای مختلف وجود دارد از این دست مشکلات هم به‌وجود می‌آید. بنابراین باید یکسری مراکز ذی‌صلاح باید وجود داشته باشد که این مشکلات را بشناسند و هماهنگی‌های لازم را انجام دهند تا وقتی توریست درمان وارد کشورمان می‌شود دچار مشکلاتی از این دست نشوند.
در مورد درمان‌های رقابتی بیمارستان آبان برایمان بگویید. کدام یک از بخش‌های بیمارستان این ظرفیت را دارد که در حوزه گردشگری پزشکی، مارکتینگ و برندینگ بیشتری روی آن‌ها انجام شود و با راه‌اندازی بخش آی پی دی تی در آینده نزدیک بتوانند به‌عنوان یک وزنه برای جذب بیماران خارجی و ارزآوری و افزایش درآمد بیمارستان به کار گرفته شوند.
همان طور که پیش‌تر گفتم بخش نازایی و IVF بیمارستان آبان جزء بخش‌های خوب و فعال بیمارستان هستند. همچنین بخش زایمان و مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان و در بخش جراحی مانند جراحی‌های ارتوپدی، عمومی، مغز و اعصاب و جراحی‌هایی که با لاپاراسکوپی انجام می‌شود، می‌توانند در بحث مدیکال توریسم مطرح شوند و به صورت رقابتی بیمار خارجی جذب کنند.
اشاره جالبی کردید به یک اختلاف و مشکل در بخش ناباروری که برای بیمار خارجی وجود دارد. چه مشکلات دیگری به‌ویژه در این بخش وجود دارد که نیاز است از قبل آمادگی و هماهنگی وجود داشته باشد. یکسری ارگان‌های دولتی هستند که مسئولیت‌های بین‌المللی هم دارند و می‌توانند در کنار بیمارستان‌ها قرار گیرند تا بتوانند بیمار خارجی بیشتری جذب کنند.
بخش نازایی ما آیتم‌های زیادی دارد که من در طول ۸، ۹ سال گذشته مخصوصا با واحدهایی مثل ثبت‌احوال، بخش وزارت بهداشت و بخش معاونت بهداشت در مورد قانون‌گذاری‌های مختلف مثل جنین اهدایی در مورد مشکلات آن مکاتبه داشته‌ام.
مثلا جنین‌‌های اهدایی که در داخل کشورمان برای زوج‌های ایرانی انجام می‌شود حتما باید با نامه دادگاه انجام شود. این موضوع از دغدغه‌های من است که وقتی یک توریست سلامت وارد کشور می‌شود، چطور می‌توانیم نامه دادگاه را از آن‌ها بخواهیم. جنین اهدایی مانند داستان زوجی است که فرزند ندارند و خواهان بچه هستند، می‌روند پرورشگاه و بچه‌ای را به فرزندی قبول می‌کنند.درواقع جنین اهدایی هم همین حکم را دارد و برای همین دادگاه می‌آید زوج را از جهات مختلف بررسی می‌کند؛ مثلا اینکه آیا تمکن مالی دارند، مشکل اخلاقی ندارد یا … بعد صلاحیت آن‌ها را تایید می‌کند،
باید بگویم روش سنتی پذیرش بیمار ضعف‌هایی دارد که متاسفانه قابل نظارت نیست و ممکن است این نقاط‌ضعف در ذهن کسی که برای درمان وارد کشور ما می‌شود و می‌تواند بیماران دیگری را معرفی کند تاثیر منفی بگذارد و در نهایت تاثیر بدی در سیستم داشته باشد.
سپس در قسمت پزشکی هم پزشک مربوطه تایید می‌کند که زوج توانایی باروری ندارند، بعد از آن به ما اجازه می‌دهند برای آن‌ها از جنین اهدایی استفاده کنیم. تا الان جنین اهدایی برای خارجیان نداشته‌ایم. نمی‌دانم برای بیماران خارجی چطور باید مجوز جنین اهدایی صادر شود. فکر کنم برابر قانون اهدای عضو باشد؛ و اهداکننده حتما باید از ملیت خودشان باشد. به این معنا که برای جنین اهدایی باید زوج از ملیت خودشان باشد. اما در اینکه مجوز آن را چه مرجعی صادر می‌کند، ابهام وجود دارد.
کمی درباره برنامه آتی بیمارستان برای توسعه گردشگری سلامت صحبت کنیم. اطلاع دارم برنامه‌هایی در دست اقدام دارید. مثلا درصدد راه‌اندازی بخش آی پی دی بیمارستان هستید و تا حدودی کارهایی را انجام داده‌اید. به‌طور کلی در استراتژی‌های بیمارستان چه برنامه‌هایی را برای توسعه این بخش دارید.
همه بخش‌های ما همیشه در حال بازسازی، نوسازی و به‌روزرسانی است، اما یک بخش از بیمارستان به‌صورت وی آی پی برای توریست درمانی در حال طراحی است. در حال آماده کردن چند اتاق هستیم برای پذیرش این بیماران و یکسری الزاماتی که در بخش‌نامه وزارت بهداشت وجود دارد که باید حتما رعایت شود. این بخش باید پزشک و کارشناس مربوط به خود را داشته باشد که صفر تا صد کراهای پیگیری بیمار را انجام دهد، البته در این راستا فعالیت‌هایی انجام می‌دهیم؛ کارهایی در بخش ساختمانی و فیزیکی. به اضافه به‌روزکردن سایت بیمارستان. اهمیت سایت برای این است که به واسطه آن بتوانیم به‌صورت برون‌مرزی خدماتی که انجام می‌دهیم را به شکل تصویری به زبان‌های مختلف برای کشورهای مختلف ارائه دهیم. همچنین مهیا کردن شرایط فالوئینگ بیماران و نظرسنجی‌شان از طریق سایت در دست اقدام است.
فکر می‌کنید جای چه آموزش‌هایی در حوزه گردشگری درمانی حداقل برای نیروی انسانی بیمارستان‌ها خالی است؟
در حال حاضر بیماران به‌صورت سنتی به ما مراجعه می‌کنند. یکسری افراد بدون اینکه ممیزی و ارزیابی شوند به‌صورت کاملا سنتی ارتباطگیری با بیماران خارجی را انجام می‌دهند. نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد. به نظر من، اگر نظارت وزارت بهداشت بر شرکت‌های تسهیلگر و افرادی که به‌صورت سنتی و بدون هیچ نظارتی کار می‌کنند اعمال شود خیلی بهتر خواهد بود. بدون اینکه به کسی بخواهم جسارت کنم باید بگویم روش سنتی پذیرش بیمار ضعف‌هایی دارد که متاسفانه قابل نظارت نیست و ممکن است این نقاط‌ضعف در ذهن کسی که برای درمان وارد کشور ما می‌شود و می‌تواند بیماران دیگری را معرفی کند تاثیر منفی بگذارد و در نهایت تاثیر بدی در سیستم داشته باشد. ولی اگر یک ارگان مافوق بتواند نظارت و هماهنگی بین این واحدها را شکل دهد بی‌شک نتیجه بهتری خواهد داشت.
چه بخشی از نیروهای بیمارستان نیازمند این آموزش‌ها هستند؟
به شخصه معتقدم نظارت در وهله اول اهمیت بیشتری از آموزش دارد. نظارت‌ها باید قانونمند باشد و در کنار آن، آموزش‌هایی هم ارائه شود. البته پزشک که کار خودش را انجام می‌دهد و برایش فرقی ندارد بیمارش ایرانی است یا خارجی و در چهارچوب وظایفش عمل می‌کند. همین طور برای پرستار. به اعتقاد من، اگر ارتباطگیری با بیمار خارجی و نحوه اسکانش و… تحت نظارت باشد نتایج خوبی در پی خواهد داشت.