نگاهی به گردشگری سلامت، انواع و ابعاد آن

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامتی «حالتی از خوشبختی فیزیکی، ذهنی و اجتماعی است و نه فقط غیاب کامل بیماری یا ضعف.» در راستای همین تعریف، تندرستی را می توان با سلامتی برابر گرفت. سلامتی و حال خوب در برگیرنده ابعاد خوشبختی مانند ابعاد فیزیکی، ذهنی، اجتماعی، جنسی، هیجانی، فرهنگی، معنوی، تحصیلی، شغلی، مالی، قومی و وجودی است. اما اگر گردشگری را پیش از تمامی این مفاهیم اضافه کنیم باید به چه ابعادی در تعریف گردشگری سلامت توجه کنیم؟

این مقاله به نقل از مجله Medical Tourism می‌کوشد به پیشرفت درکی بهتر از تعریف گردشگری سلامت و تندرستی در سراسر جهان و جایگاه آن کمک کند و چند هدف را دنبال می‌کند:

• شفاف سازی مفاهیم، به دلیل فقدان دقت مفهومی در مورد گردشگری سلامت و تندرستی؛
• کیفیت بخشیدن به روال‌های پزشکی و امنیت بیمار به عنوان فاکتورهای اساسی؛
• اهمیت برندسازی در مورد مقاصد گردشگری.

پاردایم های نوظهور در سلامت و پزشکی

• طب پیشگیرانه– مروج و ارتقا دهنده سبک‌های زندگی و رژیم‌های غذایی سالم، مدیریت استرس، تحریک عقلی و تناسب اندام با تمرکز بر سرنخ‌های تندرستی در مقابل بیماری است.
• طب پیشبینی کننده– ترویج سلامت فردی بر مبنای تشخیص مشخصه‌های ژنتیکی و محیطی است.
• طب کل‌نگر– وضعیت وجودی یعنی رفاه فیزیکی، آگاهی ذهنی و دانایی، هماهنگی معنوی و تعادل و سکون.
• طب یکپارچه– ترکیبی از طب غربی ارتدوکس و طب آلوپاتیک و دیگر طب‌های شرقی کل‌گرا نظیر چینی، آیورودا و دانش مردم بومی و هشیاری نسبت به محیط زیست است. طب یکپارچه بر تندرستی، ماهیت وجودی و رویکرد بازدارنده به سلامتی تأکید دارد. طب غربی بر مبنای مدلی از بیماری استوار است که دغدغه‌اش درمان بیماری به جای بالا بردن حال خوب است.
• ضد پیری– طبی است که تمامی پارادایم‌های مذکور را ترکیب می‌کند.

تعریف گردشگری سلامت و تندرستی چیست؟

بهترین تعریف گردشگری سلامت و تندرستی شامل مسافرت کردن هم داخلی و هم خارجی به مکان‌ها و تسهیلاتی نظیر بیمارستان، کلینیک، چشمه اب گرم، تالاسوتراپی، اسپاهای تندرستی و مراکز تناسب اندام و اقامتگاه‌های حال خوب است.

«در سال ۲۰۱۲ برآوردها نشان داد که یک میلیون گردشگری پزشکی به سراسر جهان برای گردشگری پزشکی مسافرت کردند، چه مسافران ورودی و چه خروجی.»

مقصود از گردشگری سلامت و تندرستی مراقبت‌های پزشکی و سلامتی، آرامشبخشی، درمان‌های بهبود و بازپروری است. هرساله بیش از یک میلیون گردشگر سلامت و تندرستی در سراسر جهان وجود دارند. گردشگری سلامت و تندرستی دربرگیرنده گردشگری پزشکی، گردشگری سالمندان، گردشگران افراد دارای ناتوانی، گردشگری گرمایی گردشگری تالاسوتراپی است.

گردشگری تندرستی

در تعریف گردشگری سلامت، مشتریان گردشگری شامل کسانی می‌شود که قصدشان از مسافرت، حفظ حال خوبشان و رضایت از زندگی از راه تجربه درمان‌های سالم است. تندرستی با کیفیت زندگی ارتباط دارد. با رویکردی کل‌گرا به سلامتی (طب‌های چینی، آیورودا و یکپارچه) درمان‌ها و معالجات تندرستی توازن مهمی را در میان اندام‌های بدن، ذهن و روح به سمت تعادل و هماهنگی سلامتی ترمیم می‌کنند. این هارمونی به متعادل سازی دوباره جریان انرژی در بدن کمک می‌کند و به حال خود باز می‌گرداند و در نتیجه حال خوش را به ارمغان می‌آورد.

گردشگری سلامت

این نوع از گردشگری به بیمارانی اشاره دارد که برای معالجات شفا بخش در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها در داخل مرزها یا به صورت فرامرزی مسافرت می‌کنند. گردشگری سلامت دربرگیرنده گردشگری پزشکی، گردشگری زیبایی/ جراجی پلاستیک، گردشگری گرمایی و گردشگری تلاسوتراپی است.

گردشگری پزشکی

گردشگری پزشکی شامل مسافرت به بیمارستان‌ها و کیلینیک‌ها برای درمان‌های پزشکی در حوزه‌های متفاوت مانند کاردیولوژی، پزشکی زنان، عصب شناسی، چشم پزشکی، غده‌شناسی، خدمات ارتوپدی، انواع کاشت، طب پیشگیرانه، لقاح مصنوعی، طب مبارزه با پیری و طب بازسازی پلاستیکی است. گردشگری پزشکی با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود: سفر پزشکی، گردشگری سلامت، مسافرت سلامت، گردشگری مراقبت‌های پزشکی، مراقبت پزشکی در خارج و پزشکی برون مرزی.

گردشگری پزشکی دو جزء دارد؛ یا ورودی است و یا خروجی. در سال ۲۰۱۲ برآوردها نشان داد که یک میلیون گردشگری پزشکی به سراسر جهان برای گردشگری پزشکی مسافرت کردند، که این رقم هم شامل مسافران ورودی می‌شود و هم خروجی.

گردشگری پزشکی یک صنعت چهانی ۱۰۰ میلیارد دلاری است. مهمترین مقاصد در این نوع از گردشگری شامل این کشورها می­شوند: آرژانتین، اتریش، بلژیک، بولیوی، برزیل، شیلی، کلمبیا، کاستا ریکا، کوبا، قبرس، جمهوری چک، دوبی، الساوادور، فرانسه، آلمان، یونان، گوآتمالا، مجارستان، هند، اسرائیل، اردن، مالزی، مکزیک، فیلیپین، لهستان، سنگاپور، آفریقای جنوبی، کره شنالی، اسپانیا، سری لانکا، تایلند، تونس، ترکیه، امارت متحدهخ عربی، ونزوئلا و ویتنام.

گردشگری زیبایی

این نوع از گردشگری شامل جراحی زیبایی و درمان­ها است. در گردشگری زیبایی/ پلاستیک، آمریکا و برزیل مهم ترین کشورها هستند. از دیگر مقاصد این گردشگری می­توان به این کشورها اشاره کرد: آرژانتین، اتریش، بلژیک، بولیوی، کاستا ریکا، کوبا، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایتالیا، لهستان، سنگاپور، آفریقای جنوبی، کره شمالی، اسپانیا، تونس، ترکیه، امارت متحده عربی، ونزوئلا.

کیفیت/ برتری و امنیت

در حوزه مراقبت­های پزشکی، کیفیت روال‌ها و امنیت بیمار/ مراجعه کننده مؤلفه­‌های بسیار به هم مرتبطی هستند. منظور از کیفیت همان سطح برتری است که با یک سیستم مدیریتی مستمر تضمین می‌­شود.

منظور از امنیت حالت/ شرایطی از ایمن بودن در برابر آسیب/ جراحت است و در صدد است تا از تصادف‌ها و بیماری‌های مسری پیشگیری کند. این امر شامل وسایل محافظت برای پیشگیری از تصادف‌های خطرناک و بیماری های ملزم به بستری است.

کیفیت/ برتری و مؤلفه‌های اصلی امنیت

• محیط امن– کیفیت هوا، کیفیت آب، صدای پایین و آلودگی بصری، نداشتن آلودگی امواج (مغناطیسی، الکتریکی، هسته ای و …)، چشم انداز مطبوع طبیعی یا بازسازی شده مثل درختان سالم، بوته و گل.
• ملزومات معماری– تسهیلاتی برای مراقبت‌های پزشکی که ظاهری مدرن و مطبوع دارند و امکان تندرستی فیزیکی، ذهنی و روحی را به سرعت برای بیماران فراهم می‌کنند و این کار منجر به آرامش و استراحت خویشاوندان و ملاقات کنندگان می‌شود.

اصلی‌ترین ملزومات مربوط به معماری فضا اتاق‌های عمل هستند که باید در بخش‌های استریل واقع شده باشند، همچنین سالن‌هایی که به عنوان اتاق نشیمن و کتابخانه طراحی شده باشند، تمام این تدابیر امنیت و تندرستی بیمار را تضمین کرده و مدت زمان را در اتاق‌های معاینه همان طبقه پایین می‌آورد. منظور از این معماری طراحی خاصی است که امکان بهینه سازی جریان تردد بیمار در بیمارستان را تسهیل می‌کند و درصدد پیشیگری از عفونت‌ها است؛ کفپوش‌ها، دیوارها و سقف باید از موادی ساخته شده باشند که به آسانی پاک و ضدعفونی شوند؛ دیوارها باید با رنگ‌های لطیف نقاشی شوند مثل آبی، سبز و صورتی. همچنین استفاده از نور طبیعی و تهویه هوا و نیز گیاهان سالم و تازه از عوامل مهم در چیدمان سازگار با گردشگری سلامت است.

جین مالکین نویسنده کتاب‌های طراحی سازگار با اهداف مراقبت‌های پزشکی است. او می‌گوید: نسل جدیدی از تسهیلات مراقبت‌های پزشکی درحال ظهور است که از مدل‌های آشنای سازمانی بسیار متفاوت است. این مراکز سلامتی بر مبنای مراقبت‌های بیمار محور و شفای کلی شخص مراجعه کننده به مثابه عبادتگاه‌های معنوی هستند که از باغ، آبشار، نور طبیعی، هنر و موسیقی برخوردار هستند. جای تحقیق است که بدانیم چطور عواطف انسانی با بیماری ارتباط دارند و آن درمان به وسیله محیط‌هایی ارتقا پیدا می‌کنند که استرس را کاهش داده و حواس مختلف را در روش‌های درمانی استفاده می‌کنند.»

ساختار هتل و خدمات

بیمارستان (مانند هتل) نیازمند سازگار بودن مراقبت‌های سلامتی با صفات انسانی؛ مستلزم سالن‌های زیبا، چندین رستوران و کافه تریا، فروشگاه، گالری‌های هنری، تالار کنسرت موسیقی، سالن کنفرانس، دارای سیستم‌های ترجمه همزمان، تسهیلات خشکشویی کیترینگ است که همگی به صورت ویژه مربوط به بخش مراقب‌های پزشکی باشند.

“یک بیمارستان در وهله اول هتلی است که در آن خدمات سلامتی ارائه می‌شود”

دقت فناورانه/ فناوری مدرن

آخرین فناوری‌های بین‌المللی به خدماتی از جمله موارد زیر مرتبط است: تجهیزات تشخیص پزشکی دقیق، یک بخش رادیولوژی دیجیتال و کاملاً مجهز، درمان‌های موج درمانی دقیق، ، سیستم‌های جراحی روباتیک، کاردیولوژی پیشرفته، چشم پزشکی و تشخیص ارتوپدی، تجهیزات درمانی و پیوند اندام‌ها.

شرایط مراقبت‌های پزشکی تخصصی: جراح، پزشک و سایر متخصصان

کارمندهای تخصصی شامل تیمی بسیار واجد شرایط از جراحان و پزشکان بین‌المللی که در زمینه‌های پزشکی متفاوت متخصص هستند؛ متخصصان بیهوشی، بسیار حاذق، پرستارهای متخصص و دیگر متخصصان سلامتی.

مهارت های ارتباطی چند زبانه در کارمندان

بیمارستان‌های گردشگری پزشکی باید از کارمندان متخصصی برخوردار باشند که می‌توانند به روانی به زبان‌های متفاوت صحبت کنند، یعنی صدای رسمی کشور بیمار. ارتباطات خوب برای امنیت و رفاه بیماران و خویشاوندانشان بسیار مهم است.

وابستگی علمی

بیمارستان‌ها و کیلینیک‌ها پروتکل‌هایی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی تدوین می‌کنند. برای مثال گروه بیمارستان‌های آجی بادام در ترکیه به Harvard Medical International وابسته است و مرکز سلامتی آنادولو به بیمارستان جان هاپکینز.

انسانی بودن مراقبت های پزشکی

خیلی مهم است که مراقبت‌های پزشکی با محوریت بیمار انجام شود و شامل این موارد باشد: یک محیط گرم و مهربان؛ توجه به هرکدام از نیازهای تک تک بیماران، احترام به ریشه‌های فرهنگی، سنت‌های غذایی و باورهای مذهبی و مشارکت بیمار در گروه‌های موسیقی و تئاتر.

استاندارد بالای اخلاق شناسی حرفه‌ای

در تعریف گردشگری سلامت و تندرستی، کیفیت/ برتری، امنیت و اخلاق به شدت به هم ارتباط دارند. جراحان زیبایی نباید به هنگام انجام چندین عمل جراحی بیماران را نسبت به خطرات جراحی‌های متعدد زیبایی مطلع کنند.

اهمیت برندینگ مقاصد

برند کردن یک مقصد گردشگری به لحاظ سلامتی و تندرستی برای بهبود تصویر مراقبت‌های پزشکی با کیفیت بالا در آن موقعیت جغرافیایی روز به روز مهم‌تر می‌شود. شریکان و سهام داران به منظور جذب بیماران بین‌المللی از سراسر جهان باید با یکدیگر کار کنند تا هم‌افزایی‌های شبکه‌ای را ارتقا بخشند. هتل‌ها و اقامتگاه‌ها به تسهیلات مراقبت‌های پزشکی برای مسافران پزشکی پیش و پس از جراحی تبدیل می‌شوند.

مزیت جذابیت و رقابتی یک مقصد

مزیت جذابیت و رقابتی گردشگر پزشکی/ زیبایی دارای ارزش رقابتی در مقیاس جهانی هستند، همچنین دسترس پذیر بودن و مجاورت بین‌المللی، اعتبار بین‌المللی و برتری کیفی از دیگر معیارهای برجسته بودن یک مقصد گردشگری با هدف گردشگری سلامت است.

منظور از برتری و مزیت، کیفیت کل‌گرای سطح بالا است (در چندین سطح و پارامتر) که باید انتظاراتی را برآورده سازد: بیمارستان‌های معتبر، پزشکان حاذق، جراحان معتبر، متخصصان بیهوشی واجد شرایط، پرستاران ماهر و دیگر متخصصان؛ فناوری های‌پیشرفته، رویه‌های درمانی کارآمد، خدمات پزشکی سریع‌تر، وابستگی به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، انسانی بودن مراقبت‌های پزشکی، بیمارستان‌های زیبا، ساختار مهمانپذیر یا هتل، تیم‌های شایسته از نظر زبان شناسی، شرایط التیام بخش، محیط و چشم‌اندازهای خوشایند، تغذیه سالم و همکاری با هتل‌ها و اقامتگاه‌های لوکس.

منبع: Medical Tourism Magazine