سهم بازار گردشگری سلامت مصر، تونس و الجزایر نصیب چه کشورهایی می‌شود؟
نبرد برای شمال آفریقا ادامه دارد
در طی سالیان اخیر، خاورمیانه علاوه بر نبردهایی که به خاط آندر اخبار مشهور است، همچنین به صحنه نبردی میان چندین کشور برای برتری در حوزه گردشگری سلامت تبدیل شده است. اما خاورمیانه در گردشگری مانند بسیاری از عرصه‌های دیگر نیز با منطقه دیگری ارتباط مستقیم و کلیدی‌ای دارد. این منطقه شمال آفریقا است. شمال افریقا بخش قابل توجهی از جمعیت جهان اسلام است و در بسیاری از عرصه‌ها با شرکای خاورمیانه ای خود رابطه بسیار نزدیکی دارد.
گردشگری سلامت نیز از این قاعده مستثنی نیست. کشورهای شمال آفریقا مانند مصر، تونس و الجزایر، به طور عادی از سالیان دهه‌های گذشته نیاز برای سفرهای درمانی را حس می‌کردند، و حالا در سایه حوادث بهار و سپس زمستان عربی در این منطقه و ناثباتی سیاسی و اجتماعی حاصل از آن، این نیاز بیش از پیش تقویت شده است. شهروندان این کشورها بیش از هر زمانی خود را نیازمند سفر درمانی به دیگر کشورها می‌بینند. اما در این بین، کدام کشورهای توانسته‌اند با موفقیت به این نیاز در بازار گردشگری سلامت پاسخ دهند و سهم بازار به وجود آمده را از آن خود کنند؟
ترکیه و رقابت در آفریقا
ترکیه به طور سنتی قدرتمندترین کشور در عرصه گردشگری سلامت خاورمیانه است و به واسطه جغرافیای خود به راحتی می‌تواند پاسخگوی نیاز به سفر درمانی شهروندان کشورهای شمال آفریقایی، هم به شکل هوایی و هم به شکل دریایی باشد. به غیر از این ترکیه شرکت های تسهیل‌گر گردشگری سلامت توانا و پرشماری دارد که به طور مستمر و فعال در کشورهای شمال آفریقا کارزارهای تبلیغاتی و بسته‌های ویژه برای این کشورها را ترویج می‌کنند.
کشور تونس رابطه بسیار نزدیکی در گردشگری سلامت با ترکیه دارد و در سالیان اخیر بخش قابل توجهی از گردشگران سلامت ترکیه از این کشور بوده‌اند. کشور لیبی نیز که از بی‌ثباتی عظیمی رنج می‌برد و نقش سیاسی ترکیه بر آن سایه افکنده بسیاری از بیماران خود را به ناچار راهی ترکیه می‌بیند.
مصر و جایگاه سنتی‌اش
مصر نیز یکی از کشورهایی است که علارغم این که سرنوشت آن در حوادث سیاسی منطقه به اندازه بقیه اسفناک نبود، اما در سال‌های اخیر تحت حکومت نظامی جدید این کشور تحت فشار اقتصادی بالایی است و جمعیتی که روز به روز به آن افزوده می‌شود. مشکلات مصر در کمبود خدمات اجتماعی در قبال جمعیت بالای آن و در کنار آن اقشار نسبتا متمول آن زمینه‌ساز تبدیل شدن مصر به یکی از کشورهایی شده است که بر سر جذب بیماران آن در خاورمیانه جدل برپاست.
در مورد مصر هم نقش ترکیه بار دیگر قابل توجه است، اما مقصد عمده شهروندان مصری برای سفر درمانی کشورهای حوزه خلیج فارس است. در میان این کشورهای امارات، با فاصله بیشترین نفو‌‌ذ را در گردشگری سلامت منطقه دارد، و بسیاری از بیماران مصری در طول سالیان اخیر برای درمان راهی این کشور شده‌اند. اردن نیز به واسطه مرز مشترک و روابط بسیار نزدیک با مصر بخش کوچک و در عین حال نسبتا قابل توجهی از بیماران مصر را برای درمان دریافت می‌کند.
الجزایر و پیوندش با فرانسه
الجزایر اما، بر خلاف باقی کشورهای مذکور در طول سال‌های اخیر از ثبات نسبی برخوردار بوده ومردم آن نیاز مبرم و اورژانسی برای انجام سفر درمانی نیاز نمی‌کنند. با این وجود، جغرافیا و تاریخچه سیاسی این کشور و روابط نزدیک ان با استعمارگران سابق خود، فرانسه، باعث شده تا بسیاری از الجزایری‌های متمول‌تر برای دهه‌های متوالی برای درمان راهی کشور فرانسه شوند. فرانسوی یکی از زبان‌های اصلی این کشور است و بسیاری از مردم به آن مسلط هستند.
به غیر از این، فرانسه خود نیز به روابط نزدیک خود با الجزایر پایبند است و تمهیدات ویژه‌ای برای تسهیل سفر درمانی الجزایری‌ها به فرانسه را فراهم کرده است. از جمله این تمهیدات می‌توان به آسان‌سازی شرایط اخذ ویزای درمانی برای الجزایری‌ها و همچنین ایجاد بسته‌های ویژه و دارای تخفیف توسط شرکت‌های تسهیل‌گر فرانسوی بار مردم الجزایر نام برد. مراکش را نیز می‌توان به عنوان مقصد ثانویه الجزایری‌ها برای سفر درمانی شناخته شود.
اوضاع باثبات نیست
یکی دیگر از دلایل انجام سفر درمانی در کنار ناثباتی سیاسی برخی از این کشورها، بی‌ثباتی کشورهای همسایه آن‌ها است. اصلی‌ترین مثال برای این مورد، کشور لیبی است. لیبی در غرب خود با مصر و در شرق خود با تونس همسایه است. ناثباتی اسفنام در لیبی منجر به هجوم پناهندگانی این کشور به همسایگان خود است. همسایگانی که با وجود وضع بهتر نسبت به لیبی، کماکان در پاسخ به نیازهای درمانی جمعیت‌های خود ضعیف عمل می‌کنند. این موج پناهجویان بیش از پیش منجر به یک تاثیر دومینویی می‌شود و فشار روی نظام‌های درمانی درمانده این کشورها را، به خصوص در عصر کرونا به حد خطرناکی می‌رساند. این فشار بیش از پیش برای جمعیت‌های بومی این کشورها به عنوان محرک و انگیزه ای برای سفر درمانی عمل می‌کند.
چراکه زمان‌های طولانی انتظار برای نوبت و در مواردی کیفیت ضعیف ناشی از این فشار می‌تواند عواقب جدی برای بیماران داشته باشد. به عنوان یکی از معدود کشورهای باثبات و نسبتا پررونق شمال آفریقا، مراکش در طی سال‌های اخیر در تلاش بوده تا با صدور ویزای درمانی برای این کشورها، هم کمکی به فشار فزاینده همسایگان خود در این منطقه بکند، و در عین حال خود را به عنوان یکی از تنها مقاصد شناخته‌شده گردشگری سلامت شمال آفریقا برندسازی کند. ظهور محتمل مراکش در این نقش، می‌تواند منجر به گسستگی رابطه بسیار نزدیک خاورمیانه و شمال آفریقا در گردشگری سلامت شود.
ممکن است در سالیان آینده شهروندان بسیاری از کشورهای شمال آفریقا مانند لیبی، مصر، تونس و الجزایر قیمت‌های رفت و آمد و درمانی پایین مراکش و همچنین رابطه فرهنگی نزدیک‌تر را نسبت به کشورهای خاورمیانه ترجیح دهند. اتفاقی که باعث از دست رفتن بخش قابل توجهی از سهم بازار توسط ترکیه و امارات خواهد شد.