آیتو مدتور می‌خواهد سالی ۲۰ هزار گردشگر سلامت بیاورد
گفت‌وگوی مدتورپرس با افشین عزیزی، مدیرعامل شرکت خدمات مسافرتی آیتو
افشین عزیزی، ۵۱ ساله است و تخصص مالی‌اش را از دانشگاه تهران گرفته. او مدیریت مالی خوانده و به گفته خودش ۲۸ سال است که در حوزه گردشگری فعالیت می‌کند. نصف این دوران هم در شرکت خدمات مسافرتی آیتو که زیرمجموعه شرکت بین‌المللی ایرانگردی و جهانگردی آزادی است گذرانده. شرکتی که از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ پارسیان است. با او درباره آیتو مدتور که دپارتمان گردشگری سلامت آیتو محسوب می‌شود صحبت کرده‌ایم و البته تجربه و سابقه فعالیت‌های آیتو.
برای شروع، کمی‌از خودتان بگویید تا خوانندگان ما با شما آشنا شوند؟
من بیست و هشت سال است که در حوزه گردشگری فعالیت دارم و کارم را با مجموعه هولدینگ پارسیان شروع کردم و الان چهارده سال است که مدیرعامل آیتو هستم. می‌توانم بگویم که مجموعه آیتو در حوزه این‌کامینگ (آوردن توریست به کشور) بزرگترین مجموعه گردشگری ایران است؛ اتفاقا ما چند روز پیش جشن سی سالگی آیتو را داشتیم. آیتو در حوزه جذب توریست از اروپا و خاور دور، بزرگترین فعال گردشگری کشور به حساب می‌آید و اخیرا در بازار جدیدی که آامریکا و کانادا را شامل می‌شود با قدرت بیشتری وارد شده‌ایم. در کنار این فعالیت می‌توانم بگویم که ما تنها سرویس‌دهنده گروه‌های پروازی هستیم که به ایران پرواز دارند مثل لوفتانزا، هواپیمایی چین و چند شرکت هواپیمایی خارجی دیگر.
با توجه به اینکه محوریت صحبت بحث گردشگری سلامت است باید خدمتتان عرض کنم که بر اساس مصوبه هیئت مدیره در یک سال گذشته و حسب دستور ریاست محترم بنیاد، بخش گردشگری سلامت را در آیتو افتتاح کردیم که آیتو مدتور نام دارد، در واقع آیتو مدتور یک استارت آپ داخلی است برای آیتو محسوب می‌شود و هدف ما این است که یک روزی این استارت آپ از خود آیتو هم بزرگتر شود. تلاش می‌کنیم تا این کار را انجام دهیم و به این هدف برسیم. در حوزه گردشگری سلامت تلاش می‌کنیم از زیرساخت‌هایی که می‌توانند به گردشگران خارجی سرویس بدهند استفاده کنیم و خود من شخصا یک هدف دیگری دارم در کنار درآمدزایی برای کشور و مجموعه‌ام؛ و آن این است که این کار و حضور گردشگران سلامت خارجی در ایران و در مراکز درمانی ما، موجبات ترقی و استانداردسازی مراکز درمانیمان را فراهم کند. چون حقیقتا در برخی از حوزه‌ها از استاندارد لازم برخوردار نیستیم.
- راه‌اندازی بیمارستانهای ویژه؛ نیاز امروز گردشگری سلامت
- کیفیت درمان و توانایی بیمارستانهای ایران ناشناخته مانده است
فرمودید که مجموعه آیتو سی سال سابقه دارد و یکی از مجموعه‌های باسابقه گردشگری ایران محسوب می‌شود، ورود این مجموعه باسابقه و بزرگ در حوزه گردشگری سلامت بیش از هرچیزی ناشی از رسیدن به کدام انگیزه‌ها و ضرورت‌ها بوده است؟ شما در حوزه گردشگری سلامت چه ظرفیت‌هایی را دیده‌اید، چه از نظر ظرفیت‌های داخل، چه بازار ورودی تا این فاز جدید را تحت عنوان آیتو مدتور راه‌اندازی کنید؟
ببینید کشور ما همیشه در حوزه گردشگری رقبایی داشته و ما همیشه خودمان را با کشورهای اطراف مقایسه می‌کنیم و آن‌ها را رقیب خودمان می‌دانیم. الان چند سالی است که کشورهایی مثل ترکیه، امارات، بحرین و حتی عمان که خودش یکی از مشتریان گردشگری سلامت ایران است، وارد بخش توریسم سلامت شده‌اند و از این طریق به خوبی از ظرفیت‌هایشان برای درآمدسازی استفاده می‌کنند. این بود که ما هم به این فکر افتادیم که بالاخره ما هم در این حوزه از رقبایمان عقب نمانیم. ضمن اینکه ما در حوزه درمان و سلامت کشور رشد سریعی را دیدیم و حیف بود که از این زیرساخت و امکاناتی که هست استفاده درست نشود.
از طرفی گردشگری سلامت در مقایسه با گردشگری فرهنگی ضمن اینکه دردسر و مضرات بسیار کمتری دارد -حتی می‌توانیم بگوییم هیچ ضرر و زیانی ندارد- بازدهی و درآمدزایی بسیار خوبی نیز دارد. باید توجه کنید که بعضی از حوزه‌های گردشگری ضمن درآمدزا بودن ممکن است ضرر هم برسانند، به عنوان مثال گردشگری شکار؛ اگر رعایت موازین در آن اتفاق نیفتد می‌تواند به محیط زیست و منابع کشورمان ضرر بزند کما اینکه بارها و بارها این اتفاق افتاده است، اما چیزی که من اعتقاد دارم این است که گردشگری سلامت علاوه بر اینکه درآمد بسیار خوبی را عاید کشور می‌کند قطعا باعث افزایش استانداردهای سلامت در کشورمان خواهد شد.
یکی از بحث‌هایی که در حال حاضر در حوزه گردشگری سلامت با آن روبه رو هستیم، سهم بازار ایران است که طبق آمار وزارت بهداشت، از بازار جهانی حدود یک و دو دهم میلیارد دلار سهم داریم، از طرفی می‌بینیم که رقبای منطقه‌ای ما مثل ترکیه یا حتی فرامنطقه‌ای مثل مالزی سرمایه گذاری خیلی زیادی روی مدیکال توریسم انجام داده‌اند، ما برای اینکه بتوانیم سهم بیشتری از بازار گردشگری سلامت بگیریم یک سری ظرفیت‌ها داریم مثل طب باسابقه و خوش‌نام ایرانی و طبیبان حاذقی که به علم روز مجهز هستند. علاوه بر آن با اتفاقاتی که در حوزه ارز افتاده، در اقتصاد سلامت کشور ارزانی محسوب می‌شویم. یعنی درمان ارزان و باکیفیتی داریم. علاوه بر این مزیت‌ها چه سرمایه گذاری‌ها و زیرساخت‌های دیگری لازم است که ما بتوانیم سهم بیشتری از گردشگری سلامت بگیریم؟
ما کلا یک سری زیرساخت که با بخش سلامت مرتبط است را در حوزه گردشگری نداریم، به طور مثال ما مراکز اقامتی کافی برای حضور گردشگر در ایران، را نداریم. من واقعا دوست دارم یک مثالی را خدمتتان عرض کنم؛ خود من ۲۸ سال است که در حوزه گردشگری هستم؛ علیرغم صحبت‌های زیاد مسئولین حوزه گردشگری و علیرغم وعده‌هایشان، ما در گذشته دو هتل پنج ستاره در اصفهان داشتیم و هنوز که هنوز است همان دو تا را داریم و این واقعا برای مملکت باعث تاسف است!
نه تنها در این حوزه بلکه در حوزه‌های دیگر هم در زیرساخت بسیار مشکل داریم. در حوزه حمل و نقل مشکل داریم، منظور حمل و نقل هوایی که مشمول تحریم می‌شود نیست، آن‌ها را درک می‌کنم اما در حوزه حمل و نقل زمینی هم ما مشکل داریم و آن زیرساخت کافی را نداریم. چه بسا با یک همکاری خیلی ساده گمرک با سازمان میراث و وزارت راه این موضوع حل شود و ما حداقل اتوبوس و مینی‌بوس‌های باکیفیت داشته باشیم. حتی از نظر راهنمای گردشگری هم ما در بعضی از زبان‌ها مثل چینی، فرانسوی و آلمانی با کمبود روبه‌رو هستیم و بعضا پیش آمده که خود ما که یک مجموعه کوچک هستیم راهنما پرورش داده‌ایم. بنابراین ما در حوزه‌های کلی گردشگری کمبودهای داریم که خود به خود به بخش سلامت هم ارتباط خواهد داشت. اما در حوزه سلامت هنوز چون گردشگر زیاد نشده کمبودها به چشم نمی‌آید.
به عنوان مثال مرکز پیوند قرنیه کم داریم. چون هنوز آن هجمه گردشگر سلامت به ایران روانه نشده مشکلات دیده نمی‌شوند. قطعا اگر آن اتفاق بیفتد ما می‌بینیم که از نظر مراکز درمانی و مراکز درمانی استاندارد دچار کمبود هستیم. مهم ترین سرمایه گذاری که خود ما باید در بازار انجام دهیم، شناخت مشتریانمان است، درست است که یک کشوری مثل ترکیه زیرساخت‌های خوبی دارد اما مطمئنم یک سری از کشورها علاقه‌مند هستند که به ایران سفر کنند. به عنوان مثال از عراق، کویت و حتی عمان، کشورهایی که همسایه ما هستند و به واسطه اشتراکات فرهنگی که بینمان است ایران را برای درمان ترجیح می‌دهند. اگر ما شناسایی این گردشگران را به درستی انجام دهیم، کار بزرگ و سرمایه گذاری خوبی است که در این حوزه انجام داده‌ایم.
مدتور یک استارت آپ داخلی است برای آیتو محسوب می‌شود و هدف ما این است که یک روزی این استارت آپ از خود آیتو هم بزرگتر شود.
آیتو چه خدماتی به توریست‌ها می‌دهد؟
ما به طور کلی به توریست‌های فرهنگی خدماتی می‌دهیم که در اصطلاح به آن‌ها می‌گوییم از فرودگاه تا فرودگاه. یعنی گردشگران را -با توجه به اینکه گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند عمدتا افراد مسن هستند و نیاز به مراقبت لحظه به لحظه دارند- از فرودگاه تحویل می‌گیریم و از لحظه‌ای که تحویل گرفتیم تمام خدماتی که یک گردشگر لازم دارد اعم از اقامت، پذیرایی، حمل و نقل، راهنمایی و نشان دادن مراکز دیدنی را برایشان انجام می‌دهیم.
آیتومدتور قرار است چه خدماتی ارائه بدهد؟
برداشت و استدلالی که خود من از مفهوم استارت‌آپ دارم این است که استارت آپ موتور ندارد و گیربکسش را به موتور یک سازمان بزرگ وصل می‌کند، آیتو مدتور قرار است در کنار آیتو و با استفاده از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های آیتو (به عنوان یک موتور) بیاید و خدماتی در حوزه گردشگری سلامت ارائه کند. چیزی که فعلا در برنامه داریم سه بخش است: یکی برنامه گردشگری پزشکی که اصلی‌ترین بخش خدمات‌دهی ماست و شامل جراحی حتی جراحی زیبایی و چکاپ سلامت می‌شود. بحث دیگر آیتو مدتور، طبیعت درمانی با استفاده از زیرساخت‌های طبیعی کشور مثل چشمه‌های آب گرم، غارهای نمک و امثالهم است و این خدمات را به گردشگرانی ارائه می‌دهیم که عملا بیمار نیستند اما می‌خواهند از این خدمات استفاده کنند برای بهبود وضعیت تندرستی خود. بخش آخر فعایت‌های آیتومدتور هم در واقع گردشگری سلامت روان است، باز هم اینجا بیمار به دنبال درمان یک بیماری نیست بلکه می‌خواهد از آرامشی که در بخشی از ایران است یا از آفتاب خوبی که به عنوان مثال ما در کیش داریم استفاده کند تا سلامتش را بهبود ببخشد.
آیتو در خارج از کشور سه دفتر رسمی دارید، در میلان، مادرید و هنگ‌کنگ. دفتر ترکیه هم اخیرا افتتاح شده و می‌توانم بگویم چهار دفتر رسمی در خارج از کشور داریم با این وجود ما بار زیادی روی دوش این دفاتر نگذاشتیم به دلیل اینکه الان چاره کار عمدتا دیجیتال مارکتینگ و به اصطلاح کار در حوزه آنلاین است.
چیزی که در ایران بیشتر مورد توجه است و ما تا الان توانسته‌ایم در آن بخش قراردادهایی را ببندیم و هماهنگی‌هایی را انجام بدهیم و خوشبختانه تعدادی هم گردشگر وارد کردیم مورد اول است یعنی عمل‌های جراحی داشتند، مثلا ورودی‌های ما تعویض کشکک زانو داشتند، تعویض قرنیه داشتند و… در ایران یکی از زمینه‌های خیلی خوب درمانی، سلول درمانی است، ایران در این حوزه واقعا قدرتمند است، در مورد درمان ناباروری ایران امکانات بسیار خوب و زیرساخت خوبی دارد، تلقیح درون رحمی، تلقیح خارج از رحم و تخمک گذاری و غیره، بحث جراحی زیبایی هم هست که در ایران پزشکان بسیار حاذقی در حوزه بینی، لیپوساکشن، کاشت مو، لیفتینگ صورت، پلک و غیره داریم. در درمان ناباروری هم ایران اولین کشور در دنیاست است و این‌ها بخش‌هایی است که ما می‌خواهیم روی آن‌ها سرمایه گذاری خیلی خوبی انجام دهیم و از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. من فکر می‌کنم گردشگری سلامت علاوه بر درآمدزایی برای کشور، یک کار انسان‌دوستانه و خیرخواهانه است؛ اینکه ما کسانی را که به خدمات درمانی نیاز دارند به این خدمات و به دکترهایی که امکان درمان آن‌ها را دارند و می‌خواهند تخصصشان را در اختیار بیماران قرار بدهند، برسانیم یک کار انسانی است.
گردشگری سلامت علاوه بر اینکه درآمد بسیار خوبی را عاید کشور می‌کند قطعا باعث افزایش استانداردهای سلامت در کشورمان خواهد شد.
اشاره کردید که موتور محرکه آیتو مدتور، تجربه سی ساله آیتو است. کمی‌از آمارهای آیتو صحبت کنیم. در این سی سال چه تعداد توریست از طریق آیتو آمده‌اند، و اینکه چه مجموعه‌هایی زیرمجموعه آیتو هستند که می‌توانند این موتور محرکه قوی را پیش ببرند؟
همانطور که می‌دانید آیتو یکی از بخش‌های زیرمجموعه هلدینگ پارسیان است، در هلدینگ پارسیان ما زنجیره ارزش گردشگری را به طور کامل داریم. بزرگترین حلقه این زنجیره، اقامت است که مجموعه هتل‌های پارسیان در واقع سیستر کمپانی (sister company) آیتوست. ما در بخش حمل و نقل شرکت بن ریل را داریم که در حوزه ریلی پنج ستاره عمل است.مراکز تفریحی مثل تله کابین توچال داریم. آیتو طی سی سال گذشته خیلی بالا پایین دیده است، نمی‌توانم آمار دقیقی را بگویم. مثلا روزی که حادثه ۱۱ سپتامبر اتفاق افتاد آیتو آمارش از بیست هزار گردشگر به صفر رسید. اما اتفاقی که در آیتو می‌افتد ورود حدودا سالانه بیست هزار نفر گردشگر به کشور است که این رقم در کشور ایران رقم قابل‌توجهی است؛ خصوصا که ما در شهری مثل اصفهان فقط دو هتل پنج ستاره در سی سال گذشته شاید هم در پنجاه سال گذشته داشته‌ایم! ولی با این وجود حدود سالانه بیست هزار گردشگر وارد کشور می‌کنیم و خوشبختانه عمدتا هم راضی از کشور می‌روند و آن هم به خاطر این است که جذابیت‌هایی در این کشور وجود دارد؛ مثل مردمش. مردم ایران یکی از جذابیت‌های اصلی ایران هستند. اولین چیز جالب برای هر گردشگری که از ایران خارج می‌شود رفتاری است که مردم با او داشته‌اند، خوشبختانه مردم هم با خارجی‌ها خیلی خوب تعامل می‌کنند.
اتفاقی که در آیتو می‌افتد ورود حدودا سالانه بیست هزار نفر گردشگر به کشور است که این رقم در کشور ایران رقم قابل‌توجهی است؛ خصوصا که ما در شهری مثل اصفهان فقط دو هتل پنج ستاره در سی سال گذشته شاید هم در پنجاه سال گذشته داشته‌ایم!
یکی از چالش‌های گردشگری به ویژه گردشگری سلامت بحث مارکتینگ و برندینگ است، یکی در بخش داخلی که بیمارستان‌ها شما را به عنوان یک برند که توریست وارد کشور می‌کند بشناسند و در بخش مهم‌ترش که برندینگ خارجی است، همانجور که ما می‌گوییم گردشگری ارزش افزوده زیادی دارد چون توریست‌ها به دلار خرج می‌کنند، مارکتینگ این صنعت هم چون به دلار است خیلی هزینه‌ساز خواهد بود. شما در آیتومدتور و کلا در آیتو چه تجربه‌ای از مارکتینگ دارید و چه شیوه‌هایی را به شرکت‌ها و استارت آپ‌هایی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند پیشنهاد می‌کنید؟
درحوزه گردشگری برای جذب گردشگر به طور کلی دو راه بیشتر نداریم. یک راهش حضور در نمایشگاه‌های خارجی است. سالانه حدود چهل نمایشگاه گردشگری در سطح بین‌المللی در پنج قاره دنیا اجرا می‌شود که آیتو در حدود بیست تا از آن‌ها شرکت می‌کند. اهرم دوم برای بازاریابی بین‌المللی تورهای فم است، ما به آن‌ها می‌گوییم فم تور یا تورهای آشنایی (familiars tours) که ما معمولا از خبرنگاران هر حوزه به علاوه مدیران شرکت‌های گردشگری با هزینه خودمان دعوت می‌کنیم و امکانات کشور و امکانات خودمان را به آن‌ها نشان می‌دهیم. در حوزه گردشگری سلامت هم آیتو مدتور تمام نمایشگاه‌های خارجی‌ای که اختصاصا در حوزه سلامت برگزار می‌شوند را شناسایی کرده است. طی چهار ماه گذشته در دو نمایشگاه یعنی نمایشگاه گردشگری سلامت عمان و نمایشگاه گردشگری سلامت مسکو شرکت کرده و نتایج خوبی هم گرفته. قطعا این موضوع ادامه‌دار خواهد بود، ضمن اینکه ما در تمام نمایشگاه‌هایی که در حوزه گردشگری فرهنگی شرکت می‌کنیم هم امکانات گردشگری سلامت ایران را به حاضران معرفی می‌کنیم.
گردشگری سلامت در ترکیه چگونه است؟
درست است که یک کشوری مثل ترکیه زیرساخت‌های خوبی دارد اما مطمئنم یک سری از کشورها علاقه‌مند هستند که به ایران سفر کنند. به عنوان مثال از عراق، کویت و حتی عمان، کشورهایی که همسایه ما هستند و به واسطه اشتراکات فرهنگی که بینمان است ایران را برای درمان ترجیح می‌دهند. اگر ما شناسایی این گردشگران را به درستی انجام دهیم، کار بزرگ و سرمایه گذاری خوبی است که در این حوزه انجام داده‌ایم.
هدف گذاری که برای آیتو مدتور در نظر دارید، جذب چه تعداد گردشگر سلامت است؟
ما دنبال این هستیم که آیتو مدتور حتی از خود آیتو هم بالاتر برود و من همان تعداد بیست هزار نفر در سال را در حوزه گردشگری سلامت برای آیتو مدتور هدف گذاری کرده‌ام و واقعا امیدوارم به آن برسیم. چون ما در حوزه بیمارستانی و درمان وضعیت بهتری داریم تا در حوزه اقامتی. مثلا ظرفیت ما به لحاظ تخت بیمارستانی خیلی نزدیک‌تر به استاندارد است تا تخت اقامتی و تخت هتلی. این است که ما به عنوان اولین تارگت بیست هزار نفر بیمار را برای آیتومدتور قرار داده‌ایم و امیدوارم ظرف سه سال آینده به این برنامه برسیم.
در این مدتی که در حال راه‌اندازی آیتو مدتور بودید چه چالش‌های خاصی را در حوزه گردشگری سلامت شناسایی کردید که به نظر می‌رسد می‌توان با هم‌فکری و شبکه‌سازی فعالان این حوزه آن‌ها را برطرف کرد و یا چه بخشی از این چالش‌ها نیازی به سیاست‌گذاری و حمایت‌های حاکمیتی دارد؟
متاسفانه در حوزه درمان، توجه دارندگان این مراکز، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی به کسب درآمد سریع‌الوصول است و این باعث می‌شود ما یک مقدار به چالش برخورد کنیم. ما بعضا می‌خواهیم در سال اول یک مقدار صبر و حوصله به خرج بدهند که تاکنون کمتر موفق بوده‌ایم، واقعا دلم می‌خواهد یک جوری اهمیت این بخش به دست‌اندرکاران حوزه سلامت اثبات شود که برای استارت این کار یک مقدار همراه‌تر بشوند نه با آیتومدتور بلکه با تمام کسانی که در این حوزه سخت قدم برداشته‌اند. من واقعا برای دو سال به هیچ‌وجه دنبال کسب درآمد نیستم، فقط می‌خواهم سرمایه‌گذاری کنم، اما خب بعضا برآورده کردن انتظاراتی که از مراکز درمانی داریم برایشان سخت است. شاید چون هنوز به نتیجه مطمئن نیستند، این می‌تواند یک مقدار توصیه مسئولین حاکمیتی را در حوزه بهداشت بطلبد.
گردشگری سلامت علاوه بر درآمدزایی برای کشور، یک کار انسان‌دوستانه و خیرخواهانه است؛ اینکه ما کسانی را که به خدمات درمانی نیاز دارند به این خدمات و به دکترهایی که امکان درمان آن‌ها را دارند و می‌خواهند تخصصشان را در اختیار بیماران قرار بدهند، برسانیم یک کار انسانی است.
چه تعداد از نیروهای شما الان در آیتو کار می‌کنند و دپارتمان آیتو مدتور چه تعداد نیرو دارد؟
مجموعه آیتو ۱۲۰ نفر نیروی ثابت دارد به اضافه یک تعداد نیروهایی که دورکار هستند و ما به اصطلاح می‌گوییم که به طور فریلنس با آیتو کار می‌کنند. از این تعداد فعلا حدود ۶ نفر در بخش گردشگری سلامت شروع به کار کرده‌اند، البته با توجه به هدفی که برایش در نظر داریم لازم است این تعداد بیشتر هم بشود.
چقدر انرژی و تمرکز آیتومدتور در بخش آنلاین است؟ فکر می‌کنید چقدر می‌شود از ظرفیت‌های آنلاین به خصوص برای بحث مارکتینگ و ارتباط راحت‌تر هم با گردشگران سلامت و هم با ارائه‌دهندگان سلامت ارتباط برقرار کند؟
می‌توانم بگویم ما هشتاد درصد روی بحث آنلاین کار می‌کنیم و شاید بیست درصد از امکاناتمان در خارج از کشور استفاده کنیم. آیتو در خارج از کشور سه دفتر رسمی دارید، در میلان، مادرید و هنگ‌کنگ. دفتر ترکیه هم اخیرا افتتاح شده و می‌توانم بگویم چهار دفتر رسمی در خارج از کشور داریم با این وجود ما بار زیادی روی دوش این دفاتر نگذاشتیم به دلیل اینکه الان چاره کار عمدتا دیجیتال مارکتینگ و به اصطلاح کار در حوزه آنلاین است.
ما در حوزه بیمارستانی و درمان وضعیت بهتری داریم تا در حوزه اقامتی. مثلا ظرفیت ما به لحاظ تخت بیمارستانی خیلی نزدیک‌تر به استاندارد است تا تخت اقامتی و تخت هتلی.